Direkt yol verme: Nedir? DOL yol verme nasıl çalışır? Neden yapılır?

Direkt yol verme nedir?

Direkt yol verme, motorun doğrudan besleme hattına bağlandığı motor başlatma yöntemidir. DOL yol verme endüksiyon motorunu başlatmanın en kolay yoludur. Bu yöntemde motor güç kaynağına bir kontaktör ve aşırı yük koruyucusu aracılığıyla direkt olarak bağlanır.

Çok kompakt ve çok ucuz bir başlangıç çözümü olduğu için piyasada en yaygın olarak uygulanan başlangıç yöntemidir. Kısaca DOL yolverme (direct-on-line) olarak da adlandırılır. Direkt olarak kalkış yapan bir endüksiyon motorunun başlangıç akımı, nominal akımın 6 ila 8 katıdır. Bu nedenle büyük motorlarda, doğrudan başlatma yöntemi kullanılmaz.

Direkt yol vermede motor statoruna hiçbir ek bileşen olmaksızın doğrudan bağlantı yapılır. Bu nedenle kurulum maliyeti ve kullanım kolaylığı açısından oldukça ekonomiktir. Aynı zamanda en güvenilir ve sağlam yöntemlerden birisidir.

DOL yöntemi yaygın olarak, küçük motorlarda kullanılır. Çünkü küçük bir motorun başlatılması sırasında yaşanan gerilim düşüşü gibi elektriksel olayların sistem üzerindeki etkisinin az olacağı düşünülmektedir.

Mümkün olduğunda, sincap kafesli üç fazlı motor, kontaktör kullanılarak doğrudan çevrimiçi (D.O.L) başlatılabilir. Belirli bir motor için, sabit bir gerilimde yüke bakılmaksızın tork ve akım değerlerinin sabitlendiği dikkate alınmalıdır.

Ancak unutulmamalıdır ki motor başlatma akımının aşırı yüksek olduğu durumlarda DOL yol vermenin zararlı sonuçları ortaya çıkabilir. Bu sorunların yaşanması durumunda, yıldız üçgen, yumuşak yol verme, sürücü ile yol verme gibi yöntemler tercih edilmelidir.

DOL yolvericilerin bazı fonksiyonları şunlardır:

Motoru çalıştırır ve durdurur.
Motor için gerekli aşırı yük ve kısa devre korumasını sağlar. Akımı hızlı bir biçimde keser.
Uzaktan açma / kapama kontrol özelliğini sağlar.
Motoru ana beslemeden izole eder.

Direkt yol verme nasıl çalışır?

Direkt yolvericinin kontrolörü tipik olarak basit bir butondur. (Seçici anahtar, limit anahtarı da olabilir). Başlatma düğmesine basılması, ana beslemeye ve motora bağlı kontaktörün bobinini enerjilendirir ve kontaktör kapatır. Bu, motora besleme akımı sağlar. Motoru durdurmak için bir durdurma düğmesi bulunmaktadır.

Aşırı akımdan korumak için, kontrol devresi, termik rölenin normalde kapalı yardımcı kontağı aracılığıyla bağlanır. Termik röle tetiklendiğinde, normalde kapalı yardımcı kontak, kontaktör bobininin enerjisini keser ve kontaktör ana kontakları açılır.

Direkt yol verme güç ve kumanda devre şeması

DOL yol verme bağlantısını aşağıda görebilirsiniz:

Direkt yol vermenin avantajları

Direkt yolvermenin sağladığı faydalar şunlardır:

En kısa başlama süresine sahiptir.
Yıldız-üçgen, yumuşak yolverici ve sürücüye göre ucuz bir çözümdür.
Uygulaması çok basittir.
Arızları kolayca giderilebilir.
Başlangıçta %100 tork sağlar.
Kompakt boyutlara sahiptir. Panoda fazla yer kaplamaz.

Direkt yol vermenin dezavantajları

Direkt yolvermenin zararları şöyledir:

Güç kaynağında gerilim düşüşüne neden olan yüksek başlangıç akımı oluşturur.
Yüksek başlangıç torku kaplinlerde, dişli kutularında aşırı aşınma ve yıpranmaya neden olur.
Yumuşak duruşa izin vermez. Duruş da başlangıç gibi direkt olur.
Gerilim darbeleri meydana gelebilir. (Nominal akımın 20 katına kadar varabilen)
Kullanılan koruma elemanlarının başlangıç sırasında gereksiz açma yapmasını önlemek için akım ayarlarının ayarlanması gerekebilir.
Kabloları ve kontaktörleri büyük boyutlarda seçmeniz gerekebilir.
Motorun 1 saat içerisinde dur-kalk yapma sınırı bellidir. Çok sayıda start-stop art arda yapılamaz.
Yalnızca 5… 10 kW değerinden düşük motorlar için uygundur. Tüm motorlarda kullanılmaz.

Direkt yol vermede hangi elemanlar kullanılır?

Motorlara direkt olarak yol vermek istenirse elektrik devresinde aşağıdaki cihazlar kullanılabilir: