Ampermetre nedir? Çeşitleri nelerdir? Nasıl seçilir?
Elektrik evlerimizi ısıtır, ortamımızı aydınlatır, arabamızı çalıştırır ve tüm elektrikli cihazları enerjilendirir. Bazen bu cihazlardan akan elektriği ölçmemiz gerekir. Ampermetreler bu işi yapmak için geliştirilmiş cihazlardır. Çok farklı çeşitlerde üretilen ampermetrelerin seçimini yaparken dikkat etmeniz gereken noktalar vardır.
Aşağıda bir ampermetre hakkında merak ettiğiniz tüm sorulara yanıt vermeye çalıştık. Adım adım gidelim ve öncelikle ampermetreyi tanımlayalım.
Ampermetre nedir?
Ampermetre elektrik devresinde iletkenden geçen akımın şiddetini ölçen ölçü aletidir. Devrelerde “A” ile gösterilir. Devredeki akımı “Amper” cinsinden ölçer. Ampermetre, devreden geçen akımı ölçmeli fakat akımın geçişine herhangi bir zorluk göstermemelidir. Bunun için de ampermetrenin iç direnci çok küçük bir değerde olmalıdır.
Ampermetre devreye nasıl bağlanır?
Ampermetrelerin iç direnci çok düşüktür. Bu nedenle devreye seri bağlanırlar. Devreye paralel bağlanmaları durumunda sanki boş bir iletken bağlanmaktan farkı olmayacağı için kısa devreye sebep olurlar ve kullanılmaz hale gelebilirler.
Doğru akımda ampermetre ile ölçüm alırken + ucu devrenin yüksek potansiyelli tarafına – ucu ise düşük potansiyelli tarafına bağlanır. Ters bağlanırsa ampermetre ibresi sapar veya – değer gösterir. Alternatif akımda ise + veya – olmasının bir önemi yoktur.
Ampermetre çeşitleri
Ampermetreleri çalışma prensibine, gösterge şekline, ölçtüğü akıma, ölçüm şekline ve bulunduğu konuma göre sınıflandırabiliriz.
Çalışma prensibine göre ampermetreler
Çalışma prensibine göre ampermetreler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
1-Hareketli bobinli ampermetre
Kalıcı mıknatısın manyetik alanına yerleştirilmiş bir bobinden geçen akım bobinin hareket etmesine neden olduğu manyetik sapmayı kullanır.
2-Hareketli manyetizmalı ampermetre
Hareketli mıknatıslı ampermetreler, esasen hareketli bobinli ampermetre ile aynı prensipte çalışır, ancak bobin ampermetre kutusuna monte edilir ve kalıcı bir mıknatıs iğneyi hareket ettirir. Hareketli mıknatıs ampermetreler hareketli bobinlilere göre daha büyük akımlar taşıyabilir.
3-Elektrodinamik ampermetre
Elektrodinamik bir ampermetre, bir elektromıknatıs kullanır. Bu cihaz hem alternatif hem de doğru akıma yanıt verebilir ve ayrıca AC için gerçek RMS’i gösterir.
4-Döner demirli ampermetre
Döner demirli ampermetreler , sabit bir tel bobininin elektromanyetik kuvvetiyle hareket ettiğinde hareket eden bir demir parçası kullanır.
5-Termik ampermetre
Bu tip ampermetreler, akımın iletkenden geçerken neden olduğu ısıyı ölçerek çalışır. Uçları sabit bir tel, akımın neden olduğu ısı ile uzar, bu uzama, telin uçları sabit olduğu için kıvrılma şeklinde olur.
Gösterge şekline göre ampermetreler
Gösterge şekline göre ampermetreler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
1-Analog ampermetre
Göstergesi bir kadran şeklindedir. Basit yapılıdır ve hassas ölçüm yapamaz.
2-Dijital ampermetre
Çoğunlukla LED ekranlı göstergelere sahiptir. Elekontronik yapılıdır ve hassas ölçüm yapabilir.
Piyasada ikisi de tercih edilmektedir. Dijital ampermetreler daha hassas ölçüm kabiliyetine sahip olduklarından dolayı gün geçtikçe analog ampermetrelere göre daha çok tercih edilmektedirler.
Ölçtüğü akıma göre ampermetreler
Ölçtüğü akıma göre ampermetreler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
1-DC ampermetre
Doğru akımları ölçer. Doğru akım devrelerinde kullanıma uygundur.
2-AC ampermetre
Alternatif akımları ölçer. Alternatif akım devrelerinde kullanılır. DC ampermetreye göre daha fazla tercih edilir.
Ölçüm şekline göre ampermetreler
Ölçüm şekline göre ampermetreler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
1-Tek faz ampermetre
Tek fazdan ölçüm alır.
2-Üç faz ampermetre
Üç fazdan ölçüm alır.
Bulunduğu konuma göre ampermetreler
Bulunduğu konuma göre ampermetreler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
1-Taşınabilir ampermetre
Mobil yapılıdır. İstenen yere taşınabilir. Bakım işlemlerinde kullanıma uygundur.
2-Sabit ampermetre
Sabit yapılıdır. Pano kapağına takılabilen ampermetreler örnek olarak verilebilir.
Ampermetre seçimi
Ampermetre seçiminde dikkat edilmesi gereken kriterler şunlardır:
- Akım tipine uygun ampermetre seçilmelidir. (AC veya DC)
- Ampermetrenin akımı ölçme sınırı ölçtüğü akımdan mutlaka büyük olmalıdır.
- Ayrıca hassasiyetine de dikkat edilmelidir. Miliamperler seviyesinde bir akım kiloamper seviyesinde ölçüm alan ampermetre ile ölçülemez.
- DC ölçüm alınacaksa uçları doğru bağlanmalıdır.
Ampermetre ve voltmetre arasındaki farklar
- Ampermetre devrede akan akımı ölçmek için kullanılan cihaz olarak tanımlanırken, voltmetre elektrik devresinin herhangi iki noktası arasındaki potansiyel farkı ölçer.
- Ampermetrenin iç direnci düşüktür. Voltmetrenin iç direnci çok yüksektir.
- Ampermetre devreye seri olarak bağlanırken, voltmetre devreye paralel olarak bağlanır.
- Ampermetrenin doğruluğu voltmetre ile karşılaştırıldığında daha fazladır.
- Voltmetrenin ölçüm aralığı, direnç değeri değiştirilerek artırılabilir veya azaltılabilir, ancak ampermetre aralığı değiştirilemez.
Ampermetreyi kim bulmuştur?
Hareketli demirli ampermetre 1884’te Avusturyalı mühendis Friedrich Drexler tarafından icat edilmiştir.
