NH Sigorta (Bıçaklı sigorta) nedir? Çalışma prensibi nasıldır?

NH sigorta denmesinin sebebi Almanca’da alçak gerilim sigortası manasına gelen Niederspannungs-Hochleistungssicherung kelimesinin baş harflerinden dolayıdır.

NH sigorta tesisatlarda tek başına kullanılmaz. Ya bir altlık ile beraber kullanılır ya da bir sigortalı yük ayırıcı içerisine konur. Sigortanın her iki tarafında ince küçük baralar vardır. Bu baralar altlığı bir bıçak gibi keser ve altlıkta o şekilde kalır. Bu yüzden de “bıçaklı sigorta” olarak da adlandırılır.

Markadan markaya göre değişse de genel olarak 1600A’e kadar 000,00,0,1,2,3,4,5 boyutlarında üretilirler.

NH sigortalar ısınma prensibine göre açma yaptığı için gövdesi mutlaka dayanıklı malzemeden üretilmelidir. Gövdesinde dinamik kuvvetlere ve ısınmalara karşı dayanımının yüksek olması amacıyla porselenin bir türevi olan steatit malzeme kullanılır. Sigorta içinde, akım kesme sırasında ortaya çıkacak arkı söndürmek için yüksek saflık ve temizlikte kuvarz kumu kullanılır.

NH sigortanın çalışma prensibi

NH sigortanın üzerinden akım geçince içerisindeki tel ısınır. Akım belli seviyenin üzerine çıkınca içerisindeki iletken kopar ve açık devre oluşur. Böylelikle enerji kesilmiş olur.

NH sigortalar, her bir uçta metal kanatlı terminal bulunan bir kapak plakası ile çevrelenen dikdörtgen bir seramik mahfazadan yapılır. Kasanın içindeki sigorta elemanı, kapak plakası / bıçak terminallerine bağlanır. NH sigortalarının çoğunda, sigorta elemanının atıp atmadığını göstermek için bir açma göstergesi bulunur. Her bir kapak plakası, önerilen NH sigorta çektirme aletini kullanırken sigortanın bir tutucudan hızlı bir şekilde çıkarılmasını sağlayan bir metal çekme pabucu içerir.

NH Sigorta (Bıçaklı sigorta) çeşitleri

NH sigortalar yıllar içinde geniş bir uygulama yelpazesine uyacak şekilde geliştirilmiştir. NH sigortalar, çok çeşitli açma hızlarında mevcuttur. Açma hızına göre NH bıçaklı sigorta tipleri şöyledir:

aR, gR

Yarı iletken cihaz korumasında kullanılan, çok hızlı karakterli NH sigortalardır.

gL, gG

Genel kullanım için üretilmiş hızlı karakterli NH sigortalardır.

aM

Motor korumasında kullanıma uygun, yavaş karakterli NH sigortalardır.

gPV

Fotovoltaik dizilerinde kullanılan NH sigortalardır.

gS

Batarya korumasında kullanılan NH sigortalardır.

NH sigorta ile otomatik sigortanın farkı nedir?

Aslında NH sigortaların neden kullanıldığının piyasada tam olarak da anlaşılamadığını düşünenlerdeniz. Açıklamaya çalışalım..

Sonuçta NH sigortalar da bir sigorta çeşidi olsa da otomatik sigortalarda ayrıldıkları yerler vardır. Örneğin NH sigortalar attıklarında mutlaka yenisiyle değiştirilmelidir. Otomatik sigorta ise attığında arıza onarıldıktan sonra tekrar kapatılır ve kaldığı yerden görevini yapmaya devam eder.

Burada şu soruyu sorduğunuzu duyar gibiyiz. “Peki o zaman tüm NH sigortalar otomatik sigorta ile değiştirilsin ve bundan sonra otomatik sigorta kullanılsın. Daha mantıklı değil mi? Hem daha uzun ömürlü hem de daha pratik olmaz mı?”

İşte burada NH sigortaların otomatik sigortadan farkını anlayacağınız yere geldik. NH sigortalar hızlı karakterli sigortalardır. Hızlı karakterden kasıt aşırı akım ve kısa devre durumunda devreyi açtırma süreleri otomatik sigortalara karşı çok çok kısadır. Kısa devre akımının yıkıcı etkisinin hızlı bir şekilde kestirilmesi istenen devreler için idealdirler.

Aşağıdaki açma eğrisini inceleyelim:

6A’lik bir NH sigorta üzerinden 20A geçtiğinde sigortanın yaklaşık 3 saniye içerisinde attığını görürsünüz. NH yerine C serisi otomatik sigorta kullansaydık bu sürenin 8..10 saniye civarında olduğunu görecektik. Aşırı akım 50,100.. diye arttıkça NH sigortanın reaksiyon süresi otomatik sigortaya göre hep kısa olacaktır.

Diğer bir özellik olarak şunu sayabiliriz:

NH sigortaların kısa devre kesme kapasiteleri otomatik sigortaya göre çok daha fazladır. Ayrıca daha uygun fiyatlıdırlar.

NH bıçaklı sigorta nerelerde kullanılır?

NH bıçaklı sigorta, dayanıklı gövdeleri, hızlı açma karakteristikleri ve uygun fiyatlı olmaları nedeniyle konut ve endüstriyel binalarda, kompanzasyon panolarında, bina kofre girişlerinde, parafudrların korunmasında, ölçü aletlerinin korunmasında, yüksek seçiciliğe sahip uygulamalarda, motor devrelerine yaygın olarak kullanılır.

NH sigortaların avantajları nelerdir?

• Fiyatları uygundur.
• Yüksek kesme kapasitelerine sahiptir.
• Dayanıklıdır.
• Hızlı karakterlidir.
• Düşük güç kayıpları sayesinde enerji tasarrufu sağlar.
• Boyutları kompakttır.

NH sigortaların dezavantajları nelerdir?

• Açma yaptığında değiştirilmesi gerektiğinden işletmelerde bir yerlerde sigorta stoğu bulundurulmalıdır. Çok pratik değildir.
• Altlıkla kullanılsa bile özellikle eski panolarda açıkta kullanılabilir. Bu da ciddi bir güvenlik açığı oluşturur.
• Motor uygulamalarında kullanıldığında 3 fazdaki NH’ın  birisi attığında motorun 2 faza düşme olasılığı vardır.
• Devre kesicilerdeki gibi aşırı akım ve kısa devre akımlarını koruyacağı seviyelerin cihaz üzerinden ayar yapılabilme olanağı yoktur.

NH sigortanın seçimi

Bir NH sigortası seçerken şu parametreler dikkate alınmalıdır:

• Uygulamanın türü (kablo koruması/motor koruması)
• Sistem gerilimi
• Tam yük akımı
• Başlangıç akımları
• Olası arıza koşulları ve maksimum kısa devre akımı
• Zaman-akım eğrileri
• Kesme eğrileri
• Boyutlar