Ohmmetre Nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri Nelerdir?

Elektrikle ilgili terimlerle tanışan biriyseniz, muhtemelen “ohmmetre” terimini duymuşsunuzdur. Peki, ohmmetre nedir ve elektrik devrelerinde nasıl kullanılır? Bu yazıda, ohmmetre konseptini anlayacak ve nasıl çalıştığını ve çeşitlerini öğreneceksiniz.

Ohmmetre Nedir?

Elektrik elemanlarının elektrik akımına karşı gösterdiği direnç değerini ölçen ölçü aletine ohmmetre denir. “Ohm” cinsinden direnç değeri ölçer. Yapı olarak döner bobinli bir ölçü aletidir.

Son dönemlerde popülerliğini yitirse ve yerini multimetreye bıraksa da zaman zaman ölçüm uygulamalarında kullanılmaktadır.

Ohmmetreler devrelerde şu maksatla kullanılabilir:

• Devre elemanlarının direncini ölçmek için.
• Herhangi bir devrede arıza ya da açık devre olup olmadığını anlamak için.

Bu ölçü aleti ölçüm yapabilmek için bir enerji kaynağına ihtiyaç duyar. Bu enerji kaynağı bir pil grubu olabilir. Ancak, devredeki direnç enerji altında ise ölçüm yapmaz.

Ohmmetrenin Çalışma Prensibi

Temel bir ölçü aleti, pil ve akım sınırlayıcı direnç ile birleştirilirse direnci ölçmek için kullanılabilir. Bu durumda, bir ohmmetre elde edilmiş olunur.

Devredeki enerjiyi kestikten sonra X-Y uçları, ölçülecek direnç boyunca bağlanır. Bu durumda ölçü aletinin pili, sayaç hareketi için akım sağlayabilir. Akım miktarı dış direnç miktarına bağlı olduğundan, ölçü aletinin ölçeği “ohm” olarak kalibre edilebilir.

X-Y kabloları kısa devre yaptığında, sayaç akımı 1.5V/(100 + 1400) W = 1 mA’dır. Metre sağa doğru tam ölçekli sapma yapar. Kadranı 0 W’a karşılık gelir; çünkü harici direnç sıfırdır. X-Y uçları açıkken yani birbirine değmediğinde sayaç akımı sıfırdır. Bu nedenle, cihaz kadranında sonsuz dirence karşılık gelir.

Ohmmetre Çeşitleri

3 farklı tipte ohmmetre vardır. Bunlar seri, şönt ve multiohmmetreler olarak sınıflandırılabilir.

Seri ohmmetre

Seri ohmmetrelerde ölçülecek direnç cihaz ile seri bağlanır.

Galvanometreye seri bir potansiyometre ve bir pil eklenerek ohmmetre olarak düzenlenir. Seri ohmmetreler de ölçülecek direnç galvanometre bobinine seri olarak bağlanır. Cihaz uçları açık iken galvanometreden hiç akım akmaz, dolayısıyla gösterge sapmaz. Bu durumda cihaz uçları açıktır. Açık devrenin anlamı sonsuz direnç olduğundan skalanın en soluna sonsuz işareti konur. Seri ohmmetrelerde skalanın solunda sonsuz işareti, sağında ise sıfır olur.

Şönt ohmmetre

Şönt ohmmetrelerde ölçülecek direnç cihaz ile paralel bağlanır. Düşük dirençleri ölçmek için kullanılır. Seri tip ohmmetrelere nazaran daha hassas ölçme yapabilirler. Ölçülecek direnç A ve B uçlarına bağlanır. Devredeki anahtar ise ölçü aleti kullanımda değilken pilin enerjisini keser.

Multi ohmmetre

Çok geniş aralıklarda ölçüm yapan ohmmetrelerdir. Direncin büyüklüğü ibrenin sapması ile belirlenir.

Ohmmetreler ile ölçüm yaparken devrenin enerjili olmamasına dikkat edilmelidir. Enerjili devrelerde kullanılmadığı için ölçüm yaparken ihtiyacı olan enerjiyi içerisindeki DC kaynaktan alırlar. Ayrıca ölçüm yaparken uçlarına elle temas edilmemelidir. Aksi halde ölçüm yanlış çıkar.

Bir ohmmetre, ısıtıcı eleman veya makine bobinleri gibi devre elemanlarının yaklaşık dirençlerini, elektronik devrelerdeki rezistörün ölçülmesini ve sınıflandırılmasını, yarı iletken diyotların kontrol edilmesini ve devrelerin sürekliliğini kontrol etmek için yararlıdır.

Diyelim ki ohmmetre ile bir ampulün arızalı olup olmadığını anlamak istiyorsunuz. Cihaz uçlarını ampulün uçlarına dokundurduğunuzda çok büyük bir değer gösteriyorsa ampul arızalıdır.

Kaynak