Ohmmetre nedir? Ohmmetre çeşitleri nelerdir?
İçindekiler
Ohmmetre nedir?
Elektrik elemanlarının elektrik akımına karşı gösterdiği direnç değerini ölçen ölçü aletine ohmmetre denir. Ohmmetre “Ohm” cinsinden direnç değeri ölçer. Yapı olarak döner bobinli bir ölçü aletidir.
Ohmmetre son dönemlerde popülerliğini yitirse ve yerini multimetreye bıraksa da zaman zaman ölçüm uygulamalarında kullanılmaktadır.
Ohmmetre devrelerde şu maksatla kullanılabilir:
- Devre elemanlarının direncini ölçmek için.
- Herhangi bir devrede arıza ya da açık devre olup olmadığını anlamak için.
Bir ohmmetre ölçüm yapabilmek için bir enerji kaynağına ihtiyaç duyar. Bu enerji kaynağı bir pil grubu olabilir. Ancak ohmmetre, devredeki direnç enerji altında ise ölçüm yapmaz.
Ohmmetre çalışma prensibi
Temel bir ölçü aleti, pil ve akım sınırlayıcı direnç ile birleştirilirse direnci ölçmek için kullanılabilir. Bu durumda, bir ohmmetre elde edilmiş olunur.
Devredeki enerjiyi kestikten sonra ohmmetre X-Y uçları, ölçülecek direnç boyunca bağlanır. Bu durumda ohmmetre pili, sayaç hareketi için akım sağlayabilir. Akım miktarı dış direnç miktarına bağlı olduğundan, ölçü aletinin ölçeği “ohm” olarak kalibre edilebilir.
X-Y kabloları kısa devre yaptığında, sayaç akımı 1.5V/(100 + 1400) W = 1 mA’dır. Metre sağa doğru tam ölçekli sapma yapar. Ohmmetre kadranı 0 W’a karşılık gelir; çünkü harici direnç sıfırdır. X-Y uçları açıkken yani birbirine değmediğinde sayaç akımı sıfırdır. Bu nedenle, ohmmetre kadranında sonsuz dirence karşılık gelir.
Ohmmetre çeşitleri
3 farklı tipte ohmmetre vardır. Bunlar seri, şönt ve multiohmmetre olarak sınıflandırılabilir.
Seri ohmmetre
Seri ohmmetrelerde ölçülecek direnç ohmmetre ile seri bağlanır.
Galvanometreye seri bir potansiyometre ve bir pil eklenerek ohmmetre olarak düzenlenir. Seri ohmmetreler de ölçülecek direnç galvanometre bobinine seri olarak bağlanır. Ohmmetre uçları açık iken galvanometreden hiç akım akmaz, dolayısıyla gösterge sapmaz. Bu durumda ohmmetre uçları açıktır. Açık devrenin anlamı sonsuz direnç olduğundan skalanın en soluna sonsuz işareti konur. Seri ohmmetrelerde skalanın solunda sonsuz işareti, sağında ise sıfır olur.
Şönt ohmmetre
Şönt ohmmetrelerde ölçülecek direnç ohmmetre ile paralel bağlanır. Düşük dirençleri ölçmek için kullanılır. Seri tip ohmmetrelere nazaran daha hassas ölçme yapabilirler. Ölçülecek direnç A ve B uçlarına bağlanır. Devredeki anahtar ise ölçü aleti kullanımda değilken pilin enerjisini keser.
Multi ohmmetre
Çok geniş aralıklarda ölçüm yapan ohmmetrelerdir. Direncin büyüklüğü ibrenin sapması ile belirlenir.
Ohmmetre ile ölçüm yaparken devrenin enerjili olmamasına dikkat edilmelidir. Ohmmetre enerjili devrelerde kullanılmadığı için ölçüm yaparken ihtiyacı olan enerjiyi içerisindeki DC kaynaktan alırlar. Ohmmetre ile ölçüm yaparken ohmmetre uçlarına elle temas edilmemelidir. Aksi halde ölçüm yanlış çıkar.
Bir ohmmetre, ısıtıcı eleman veya makine bobinleri gibi devre elemanlarının yaklaşık dirençlerini, elektronik devrelerdeki rezistörün ölçülmesini ve sınıflandırılmasını, yarı iletken diyotların kontrol edilmesini ve devrelerin sürekliliğini kontrol etmek için yararlıdır.
Diyelim ki ohmmetre ile bir ampulün arızalı olup olmadığını anlamak istiyorsunuz. Ohmmetreyi ampulün uçlarına dokundurduğunuzda ohmmetre çok büyük bir değer gösteriyorsa ampul arızalıdır.
