Işık Kirliliğinin Nedenleri: 9 Farklı Sebebi İnceledik!

Işık kirliliği, ışığın yanlış oranda, yanlış açıda, yanlış zamanda ve yanlış yerde kullanılmasıdır. Birçoğumuz hava, toprak ve deniz kirliliği kavramlarına aşinayız; ancak ışık da bir kirleticidir. Gereğinden fazla ve ihtiyaç olmayan yerlerde ışık kullanımı, elektrik enerjisinin boşa harcanmasına ve canlıların hayatlarının olumsuz olarak etkilenmesine neden olur. Bu yazımızda ışık kirliliğinin nedenleri konusuna değindik.

Işık kirliliğinin çok farklı tipleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:

Işık taşması: Işığın gerekli olmayan bir yeri boş yere aydınlatmasıdır. (Penceremizden içeri giren sokak aydınlatma direği ışığı gibi)

Kamaşma: Dış aydınlatma armatürlerinin yanlış kullanımı veya kırılması sonucu aşırı parlaklık durumudur. Göz yorucudur ve görüş alanını kapatır. Renk algısı karışır.

Gök parlaması: Aydınlatmanın gökyüzüne sıçraması halidir. Şehirdeki duman, sis, atmosferik etkilerin de çoğaltmasıyla gece gök aydınlatılıyormuş gibi görünür. Şehirleşmenin getirdiği etkilerden biridir.

Aşırı karışık ışık: Aydınlatma gruplarının karmakarışık ve birbirine çok yakın konumlandırılması sonucu bir ışık karmaşası oluşur. Yansımalar sonucu özellikle sürücüler için görüş alanını çok daraltır.

Işık Kirliliğinin Nedenleri

Işık kirliliğinin nedenleri şunlardır:

1. Kötü planlama

Işık kirliliği sadece insan kaynaklıdır. Karbondioksit gibi yarı doğal bir kirlilik türü değildir. Dolayısı ile doğru planlama oldukça önemlidir. Tabela ve sokak ışıklarının yerleşimi mühendisler tarafından planlanır. Planlayıcılar, yerleşimin çevre üzerindeki etkisini hesaba katmazlarsa kamaşma, ışık ihlali ve ışık dağınıklığı yaratabilirler.

2. Sorumsuz kullanım

Işıkları sevebilirsiniz, ancak onları bütün gece açık bırakmak, ışıkların açık olduğu bir odayı terk etmek veya mevsimsel zamanlayıcıları ayarlamamak ışık kirliliği oluşturur. Enerji israfını en aza indirmeyi aktif olarak seçmemek, büyük bir ışık kirliliği kaynağıdır.

3. Aşırı nüfus

Bu gerçekten bir imar sorunudur. Tek bir alanda gruplanan çok fazla işletme veya çok fazla konut, birçok türde ışık kirliliğine neden olabilir. Daha yüksek bir nüfus yoğunluğu, elektronik cihazların ve ayrıca ışıkların artan bir şekilde kullanılması anlamına gelir.

4. Aşırı ışık kullanımı

Işık kirliliğinin önemli bir nedeni, elektrik enerjisinin aydınlatma amacıyla aşırı kullanımıdır. Elektrik zamanla oldukça ucuzlamıştır; bu nedenle insanlar elektrik tüketimlerini çok fazla önemsememektedirler.

5. Duman ve bulutlar

Duman ve bulutlar, şehirlerin yaydığı ışığı yansıtabilir ve böylece çevredeki ortamın daha parlak görünmesini sağlayarak ışık kirliliğine neden olabilir.

6. Arabalardan ve diğer motorlu araçlardan gelen ışıklar

Arabalar ve diğer araçlar, özellikle geceleri ışık kirliliği sorununa katkıda bulunur. Diğer birçok ışık kaynağının bulunmadığı alanlarda araçların ışıkları oldukça parlaktır. Trafik yoğunluğunun yüksek olduğu caddelerin yakınında yaşayanların uyku düzenleri, arabaların ışıklarından olumsuz etkilenebilir.

7. Sokak lambaları ve evlerden gelen ışık

Evlerin çok yakınına yapılan sokak lambaları da ışık kirliliğine neden olabilir ve insanları etkileyebilir. Kötü sokak planlaması nedeniyle bu durum insanların uykusunu olumsuz yönde etkileyebilir. Ayrıca diğer evlerden gelen ışıklar da ışık kirliliğine negatif katkı yapar.

8. Gece aydınlatması

Her türlü gece aydınlatması insanları olumsuz yönde etkileyerek ışık kirliliğine neden olabilir. İyi bir örnek, çevredeki evlerde ışık kirliliğine neden olabilecek geceleri aydınlatılan reklam tabelaları olabilir.

9. Şehir merkezi alanları

Gökdelenlerin bulunduğu şehir merkezleri genellikle fazla aydınlatıldığından, muazzam miktarda ışık yayarlar. Işıkların birçoğu trafik için olduğu kadar ticari amaçlar için de 7/24 açık kaldığından ışık kirliliğine önemli ölçüde katkıda bulunurlar.

Konuyu daha iyi kavrayabilmek için aşağıdaki görsele bir göz atalım:

Resimde de görülebileceği gibi yanlış aydınlatma dolayısıyla 1. ve 2. sıradaki aydınlatmaların ışığı yani enerjisinin çoğu boşa gitmektedir. 3. sırada yapılan, nispeten daha iyi bir aydınlatma şekli olsa da 4. sıradaki aydınlatma şekli en verimlisidir. Buna benzer hatalı aydınlatmalar sebebiyle her yıl milyonlarca liralık elektrik enerjisi adeta çöpe gitmektedir.

Işık kirliliği haritası

Türkiye’deki durumuna bakacak olursak özellikle büyük şehirlerin yoğunlukla kirliliğe maruz kaldığını görebiliriz. Özellikle nüfusu büyük şehirlerimiz hemen göze çarpmakta. Ayrıca sahil şeritleri de kirliliğin yoğun olarak yaşandığı yerler olarak görünüyor.