Monofaze ve trifaze nedir? Aralarındaki farklar nelerdir?
Monofaze nedir?
Monofaze sistemler devreyi tamamlamak için iki kablo gerektirir, yani faz ve nötr. Faz akımı taşır ve nötr akımın dönüş yoludur. Monofaze, 230 volta kadar gerilim sağlar. Çoğunlukla fan, soğutucu, öğütücü, ısıtıcı vb. küçük aletleri çalıştırmak için kullanılır.
Trifaze nedir?
Üç fazlı sistem dört iletkenden üç faz ve bir nötrden oluşur. İletkenler birbirinden 120º faz farkı ile sıralanmıştır. Trifaze, 400 volta kadar gerilim sağlar. Üç fazlı sistem aynı zamanda tek fazlı bir sistem olarak da kullanılabilir. Düşük bir gerilim çıkışı için, üç faz beslemesinden bir faz ve nötr alınabilir. Yani monofaze yükler bir fazdan bir nötrden bağlantı alınarak 230 V olarak beslenebilir.
Üç fazlı besleme süreklidir ve asla tamamen sıfıra düşmez. Üç fazda sistem, bir yıldız veya üçgen konfigürasyonunda çekilebilir. Yıldız bağlantısı, uzun mesafeli iletim için kullanılır; çünkü hata akımı için bir nötre sahiptir.
Monofaze ve trifaze arasındaki farklar nelerdir?
- Monofaze beslemede, güç bir iletkenden akarken, trifaze beslemede güç beslemesi için üç iletken bulunur.
- Monofaze beslemesinde devrenin tamamlanması için iki kablo (bir faz ve bir nötr) gerektirir. Üç faz beslemede devrenin tamamlanması için üç faz kablosu ve bir nötr kablo gereklidir.
- Monofaze 230V’a kadar gerilim sağlar, trifaze kaynağı ise 400V’a kadar gerilim taşır.
- Monofaze, ağı basitleştiren iki kabloya sahipken, trifaze ağ dört kablodan oluştuğu için karmaşıktır.
- Tek fazlı sistemin sadece bir fazlı iletkeni vardır ve eğer ağda hata oluşursa, güç kaynağı tamamen başarısız olur. Fakat üç fazlı sistemde ağın üç fazı vardır ve eğer hata fazlardan herhangi birinde meydana gelirse, diğer ikisi sürekli olarak güç sağlayacaktır. Ancak bu her zaman iyi bir şey değildir.
- Monofaze sistemin verimliliği, trifazeye göre daha düşüktür. Üç faz sistemde daha verimli bir çıkış gücü alınabilir. Çünkü üç faz kaynağı, eşdeğer devre için tek faz kaynağı ile karşılaştırıldığında daha az iletken gerektirir.
- Monofaze sistemler daha fazla bakım gerektirir ve trifaze ile karşılaştırıldığında maliyetli olur.
- Güç iletimi bakımından trifaze sistem daha ekonomiktir. Taşınan enerjinin miktarı 3 faz sistemde daha fazladır.
- 3 faz makineler tek fazlara göre daha küçük yapılıdır.
- Monofaze besleme, çoğunlukla evde ve küçük yükleri çalıştırmak için kullanılır. Trifaze besleme, büyük endüstrilerde ve ağır yükleri çalıştırmak için kullanılır.
- Özellikle alternatörde üç faz paralel çalışma tek faz paralel çalışmaya göre daha kolaydır.
- 3 faz motorlar tek faz motorlara oranla daha yüksek güç faktörü değerine sahiptir.
- 3 faz sistemlerin redresör devrelerinde düzeltilmesi bir fazlara göre daha kolaydır.
Trifaze ve monofaze yük bağlantıları
Evinizde monofaze mi trifaze mi bağlantı var?
Eski yapılar genellikle monofaze. Yeni yapılar artık trifaze bağlantı ile çekiliyor. Ancak evdeki elektrikli cihazlar 230V ile çalıştığından prizlere monofaze çekiliyor. Aynı zamanda yükler dengeli bir şekilde dağıtılıyor. Diyelim ki banyodaki yükler L1 fazına-Nötre, mutfaktaki yükler L2 fazına-Nötre, diğer yükler de L3 fazına-nötre çeklinde dağıtılıyor.
Ek bilgi:
Tek faz ve üç faz arasındaki farkı anlamak için kürek çeken bir adam düşünün.
Monofaze sistemde kürek yanlızca suyun içerisinde çekilirken kano hareket edebilir. Bir sonraki vuruşa hazırlanmak için küreği sudan çıkardığında, kanoya verilen güç sıfırdır.
Trifaze sistemde ise kanonun üç farklı kürek ile çekildiğini hayal edin. Eğer vuruşları senkronize edilmişse, her biri bir vuruş döngüsünün 1 / 3’ü ile ayrılırsa, kano su boyunca sabit ve tutarlı bir şekilde itilir. Daha fazla güç sağlanır ve kano su üzerinde daha sorunsuz ve verimli hareket eder.
Trifaze ile ilgili video
https://www.youtube.com/watch?v=MnH_ifcRJq4Kaynak:
