Transfer Panosu Nedir? Çalışma Prensibi ve Malzemeleri

Transfer Panosu Nedir?

Transfer panosu, şebeke ile jeneratör arası yük transferini sağlamak üzere dizayn edilmişi özel bir pano tipidir. Otomatik transfer panosu olarak da adlandırılır.

Trafo herhangi bir nedenle devre dışı kalırsa jeneratörü devreye alan, trafo enerjisi geri geldiğinde jeneratörü durdurup trafoyu tekrar devreye sokan pano transfer panosudur. Transfer panosu olmaz ise jeneratör şebekenin gittiğini anlayamaz ve otomatik olarak kendisini çalıştıramaz.

Jeneratörler tesislerdeki yedek güç kaynaklarıdır. Şebeke olmadığı zamanlarda ya da şebekede bir arıza meydana geldiğinde bağlı olduğu tesisin enerjisiz kalmaması için devreye giren jeneratörler, dizel/benzin/doğalgaz gibi yakıtlarla çalışan ve elektrik üreten üreteçlerdir.

Asıl güç kaynağı olan trafonun enerjisi gittiğinde jeneratör devreye girmelidir. Jeneratör devreye iki şekilde alınabilir:

1. Manuel olarak
2. Otomatik olarak

Manuelden kasıt gidip bir operatörün transferi gerçekleştirip jeneratörü elle devreye alması, starta basmasıdır. Haliyle bu, pratik bir yöntem değildir. Bu nedenle şebeke jeneratör transferi otomatik olarak yapılırsa enerji sürekliliği açısından daha mantıklı olur.

Transfer Panosunun Çalışma Prensibi

Transfer panosu çok farklı şekillerde tasarlanabilir. Genellikle bir jeneratör bir trafo tarafında olmak üzere iki tane kontaktör ve bu kontaktörlerin yardımcı kontakları kullanılarak bir kumanda devresi tasarlanır. İki kontaktör birbirine enversör yani ters çalışır. Biri açıkken diğeri kapalı konumdadır.

Böylelikle iki kaynağın çakışması önlenmiş olur. Kontaktörlerin durum bilgileri jeneratör panosu üzerindeki jeneratör kontrol rölesine taşınır ve röle bu bilgiler ışığında jeneratör başlatılır veya durdurulur.

Bazı uygulamalarda kontaktörler yerine motorlu kompakt şalterler veya açık tip şalterler de kullanılarak transfer panosu tasarlanabilir.

Transfer Panosu Malzemeleri

Pratikte 630A’e kadar olan yüklerin transfer panelinde kontaktörler kullanılır. 630A’den sonraki akımlarda ise motor mekanizmalı kompakt şalterler ve motorlu açık tip şalterler ile transfer yapılır. Şalterde motor mekanizması mutlaka olmalıdır; çünkü şalter kapadığında tekrar açma yapması için motorun kurması gerekmektedir. Kumanda devresinin gereksinimine göre düşük gerilim bobini, açma bobini, kapamaya hazır kontak, yardımcı kontaklar da panonun şalteri içerisinde yer alabilir. 630A’den sonra tabii ki kontaktör de kullanılabilir; ancak genellikle üretici fiyatları göz önünde bulundurulduğunda 630A’den sonraki akımlarda kontaktörün maliyeti çok artar. Bu yüzden 630A’den sonra şalter tercih edilir. Ayrıca şalterin termik manyetik koruma özelliği de olduğundan bağlı oldukları hattı da koruyabilirler. Hem kontaktör de hem de şalterde elektriksel kilitlemeyi destekleyici ve  ekstra güvenlik sağlayan mekanik kilit aksesuarları da tercih edilebilir.

İlk cümlemde de belirttiğim gibi transfer panosu bir çok farklı devre elemanı kullanılarak tasarlanabilir. Tek doğrusu ya da tek tasarım yöntemi yoktur. Kontaktörlü veya şalterli bir devre tasarlanmak istenmiyorsa bir tane otomatik transfer ayırıcısı da kullanılabilir. Otomatik transfer ayırıcıları (ATS) kontaktörlerin ve şalterleri yaptığı işi tek cihazda yaparlar. Maliyetlerine ve proje gereksinimlerine göre tercih edilebilirler.

İnternette gördüğünüz transfer panosu kumanda şemaları standart şemalardır. Bizce tam anlamıyla gerçeği yansıtmazlar; çünkü kullanılan kontaktörün, şalterin, jeneratör kontrol kartının, aksesuarların tipine ve markasına göre, projenin gereksinimlerine göre bu şemalar ve dolayısıyla bağlantı uçları değişebilmektedir. Projede kullanılacak jeneratör markası veya şalt malzeme markası belliyse bu markaların kumanda şemaları incelenerek bu doğrultuda bir pano tasarlamak ve pano şeması çıkarmak en sağlıklısı olacaktır.