Redresör Nedir? Nasıl Çalışır? Nerelerde Kullanılır?

Redresör Nedir?
Bir ya da daha fazla diyot yardımıyla alternatif akımı doğru akıma dönüştüren cihazlara redresör denir.
Akımın doğrultma işlemini üstlendiklerinden doğrultucu adı ile de anılır. Redresörler enerji yedekleme sistemlerinde, güç kaynaklarında ve elektronik cihazların çoğunda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Redresörün çalışma prensibini anlayabilmemiz için diyot denilen elektronik elemanın ne olduğunu tekrar hatırlatmakta fayda var. Daha önceden diyotlar hakkında başka bir blog yazısı daha yazmıştık. Ancak yine de redresörlerin yapı taşı olan diyotu kısaca şöyle özetleyelim.

Diyot tek yönde elektrik akımı geçişine izin veren yarı iletken devre elemanıdır. Diyot sadece anotlarına pozitif bir gerilim uygulandığında akım geçişine izin verir. Diğer yönde gerilim uygulandığında ise akıma karşı direncini artırıp akım geçişini engeller.


Biliyorsunuz iki çeşit akım var. Bir tanesi AC ve diğeri de DC. (Yani alternatif ve doğru akım). Alternatif akımda akımın dalga şekli sinüsoidaldir. Yani zamana bağlı olarak yukarı ve aşağı dalgalanır. Gerilim pozitif ve negatif tepe noktalar ve sınıf arasında yukarı ve aşağı salınım yapar.


Doğru akım ise daha sabit bir akımdır. Bu salınım negatif yönde olmaz. İdeal doğru akım grafiği şöyle bir şey. (Kırmızı çizgi doğrusal)


Çok sayıda elektronik devrede bazı işlemler için DC’ye ihtiyaç duyarız. Örneğin şarj aletleri, güç kaynağı, batarya gibi cihazlar DC ile beslenmesi gerekir. Ancak bu cihazları prize taktığımızda şebekede AC dolandığından dolayı ve bu AC’nin bir şekilde DC’ye çevrilmesi gereklidir. Bu DC de ideal olmalıdır. Düz bir çizgiyi takip etmelidir. İşte redresörler AC’yi DC’ye çevirmeye yardımcı olan devre elemanlarıdır. Peki, bunu nasıl yaparlar? Devam edelim…
Redresör Nasıl Çalışır?
Redresör diyot yardımıyla alternatif akımı doğru akıma döndürme prensibi ile çalışır.
Diyota AC akım veya gerilim uygulandığında pozitif yarı saykılda diyot ileri yönlüdür ve akımı geçirir; fakat gerilim yönünü değiştirip negatif yarı saykıldayken diyot geri yönlüdür ve akımı bloke eder. Böylelikle sadece pozitif yönde akım geçişi olduğundan akım doğrultulmuş olur ve DC akım elde edilir.
Redresörün nasıl çalıştığını tam olarak anlayabilmek için yarım ve tam dalga doğrultucuları da öğrenmeniz gerekiyor.
Yarım dalga doğrultucu
Yani devreye bir diyot eklediğimizde durum bu. Buna teknik olarak yarım dalga doğrultucu deniyor. Bir tam dalganın yarısını doğrultuyoruz demek oluyor.


Tam dalga doğrultucu
İki diyot ile bir devre elde edersek ise daha düzgün bir doğrultma yapabiliriz. Aradaki düz sıfır geçişlerini yok edip pozitif dalgaları birbirine yaklaştırıyoruz. Buna da tam dalga doğrultucu deniyor.


Yukarıda da belirttiğimiz gibi DC ile çalışan cihazlar tam doğrusal bir DC ile çalışmalıdır. Dikkat ettiyseniz redresör sadece akımın salınım yapmasını engelledi ve dalgayı yukarı doğru aldı. Yani doğrulttu. Düz bir çizgi haline getirmedi. Düz bir çizgi haline getirmemiz için başka devre elemanlarına da ihtiyacımız var. Bunlar: Trafo, doğrultucu devresi, filtre ve regülatör devresidir. Ancak bu ekipmanlar yardımıyla doğrusal DC alabiliriz. Bunların arasındaki görev paylaşımı şöyle:
Transformatör yüksek AC’yi daha düşük AC’ye indirir. Redresör AC’yi doğrultur ve negatif yönde salınım yapmasını engeller, filtre ve regülatör ise doğrusal bir DC alınmasını sağlar.


Redresör Nerelerde Kullanılır?
Redresörlerin başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Elektronik cihazların çoğunda (DC’ye ihtiyaç olan hemen hemen her cihazda)
- Şarj aletlerinde
- Akü sistemlerinin şarjında
- Enerji yedeklemesinde
- DC motorlarda
- Güç kaynaklarında
- Radyo sinyallerini detektörlerinde
- Lehimleme cihazlarında



Redresörleri anlatan aşağıdaki videoda redresör devrelerinin elektronların hareketini nasıl etkilediğini ve akışı nasıl sağladığını görebilirsiniz.