Reaktif güç kontrol rölesi nedir? Görevi ve seçim kriterleri
Reaktif güç kontrol rölesi nedir?
Kompanzasyon sisteminde kondansatör gruplarını otomatik olarak devreye girip çıkmasını sağlayan cihaza reaktif güç kontrol rölesi denir.
Reaktif güç nedir?
Reaktif güç rölesini incelemeden önce reaktif güç nedir buna bir göz atalım. Daha önceden kompanzasyon nedir yazımızda da ayrıntılı olarak değindiğimiz gibi reaktif güç bir cihazda akım ile gerilim arasında faz farkı oluştuğunda oluşur. İsminden de anlaşılacağı gibi faydasız aktif olmayan bir güçtür fakat motorun kalkışlarındaki ihtiyaç duyulan elektromanyetik alanın oluşturulması için gereklidir. Reaktif güç elektrik sistemlerinde mutlaka kontrol edilmelidir ve daha çok aktif güç üretilmesi ve kullanılması sağlanmalıdır.
Reaktif güç kontrol rölesinin görevi
Kompanzasyon sistemlerinde kondansatörler devreye sokularak cosQ 1’e yaklaştırılır. Kompanzasyon panolarında cosQ’yi 1’e yaklaştırmak için (yani güç faktörünü azaltmak için) kondansatör grupları sırasıyla devreye alınır. Kondansatörlerin devreye alınma işlemini reakfit güç kontrol rölesi yapar. Reaktif güç kontrol rölesi güç faktörünü sürekli izleyerek ihtiyaç duyulması halinde röle üzerinden ayarlanan güç faktörü değerine ulaşabilmek için kondansatör gruplarını devreye sokar. Kompanzasyon panolarının beynidir diyebiliriz.
Reaktif güç kontrol rölesi ayarı
Tek fazdan ölçüm yapan reaktif güç röleleri olduğu gibi üç fazdan ölçüm yapan modeller de mevcuttur. Reaktif güç kontrol rölelerinde genellikle “oto” ve “manual” olarak iki seçenek vardır. Kurulum gerçekleştikten ve hedef c/k ve güç faktörü belirtiledikten sonra “oto” modda kondansatörler devreye otomatik olarak alınır. (Bazı noktalara manual müdahale gerekebilir) “manual” modda ise ayarlar tek tek röle üzerinden manual olarak yapılır ve kondansatörler manual devreye alınır. Eğer ihtiyaç yoksa otomatik modu kullanmak en mantıklısıdır.
Reaktif rölede ayıca aşağıdaki ayarları da yapmalısınız:
c/k oranı : İlk kademe kVAR cinsinden kondansatör gücünün akım trafosuna oranıdır
cosQ değeri: Ulaşılmak istenen cosQ değeridir
Kademe gecikme zamanı: Grupları devreye alırken beklenen süre
Kademe sayısı: Kaç adet kondansatör grubunun kademesinin girildiği ayar.
Akım trafosu primer değeri: Akım trafosu primer sargı değeri
Reaktif güç kontrol rölesi bağlantı şeması
1 faz ölçümlü model:
3 faz ölçümlü model:
Reaktif güç kontrol rölesi seçiminde dikkat edilecek hususlar
- Röleler mutlaka kademe sayısına uygun seçilmelidir. Kullanıcıların bir reaktif röleden beklediklerini şöyle sıralayabiliriz..
- Rölenin kurulumu kolay olmalı
- Menüsü karışık olmamalı, kullanıcı dostu olmalı.
- Türkiye şartlarında Türkçe menüsü veya Türkçe kullanım kılavuzu olan modeller tercih edilmeli. Pano yurtdışına gönderilecekse çoklu dil seçeneğine sahip olmalı
- Geniş besleme gerilimine sahip olmalı
- Oto ve man modu mutlaka bulunmalı
- Harmoniklerden etkilenmemeli
- Haberleşme isteniyorsa haberleşme opsiyonuna sahip olmalı
- Yüksek veya düşük sıcaklıklarda kullanılacaksa bu koşullarda verimi düşmemeli
- Alarm çıkışlarına sahip olmalı
- Parametreler kaydedilebilmeli
