Paratoner Nasıl Çalışır? Önemi Nedir? Neden Gereklidir?

Paratoner, birçok farklı endüstri ve ticaret alanında kullanılan önemli bir araçtır. Paratoner, elektrik sistemlerinin çalışmasını düzenlemek için gerekli olan birçok fonksiyonu gerçekleştirir ve bu nedenle her elektrik sistemi için hayati bir öneme sahiptir. Bu makalede, paratoner nasıl çalışır, neden önemidir ve gereklidir sorularının yanıtlarını arayacağız.

Paratoner Nasıl Çalışır?

Paratonerin çalışabilmesi için bir binanın en yüksek noktasına yerleştirilmesi gerekir. Paratonerin yapısı bir metal uç, bir iletken ve bir de metal levhadan oluşur. Metal levha toprağa gömülür. En yüksekteki sivri uç yıldırımı yakalar, iletken tel vasıtasıyla yıldırımı toprağa doğru yönlendirir ve metal levha vasıtasıyla da toprağa iletir.

Paratoner (yıldırımsavar) bir binayı veya yapıyı yıldırımın yıkıcı etkilerinden korumak için kullanılır. Görevi binaya düşen yıldırımı en kısa sürede ve direnci en az olan noktadan toprağa iletmektir.

Bir yıldırım yüzbinlerce amperlik elektrik akımı içerir ve bir binaya düştüğü zaman binanın kendisine ve binada oturan kişilere ciddi hasarlar verebilir. Bu nedenle paratoner kullanımı bina güvenliğini sağlamak adına çok önemlidir.

Bir paratoner yaklaşık 79 metre ile 107 metre arasında değişebilen koruma alanına sahiptir.

Fırtına bulutları muazzam büyüklükte kondansatörlerdir. Büyük miktarlarda elektrik yükü biriktirir ve depolarlar. Paratoneri elektrik devrelerinin en çok kullanılan elemanlarından birisi olan kondansatöre benzetebiliriz. Tıpkı kondansatörün yapısında olduğu gibi toprak ve bulut karşılıklı levhalardır. Hava ise dielektriktir.

Fırtına bulutları hareket ettikçe daha da fazla elektrikle yüklenir ve normalden çok daha güçlü hale gelir. Kaldı ki açık günlerde bile her zaman Dünya ile gökyüzü arasında bir elektrik alanı vardır, çünkü kozmik ışınlar üst atmosferde yüklü iyonlar oluşturur ve doğal radyoaktiviteli mineraller alt atmosferde iyon oluşturur.

Kondansatör plakalarındaki herhangi bir küçük düzensizlikte elektrik alanın lokal gücü artar, kondansatör kırılır, boşalabilir ve ark oluşturabilir. Dünya yüzeyindeki dağlar, yükseltiler, ağaçlar, binalar da elektrik yüklü gökyüzü ile yeryüzü arasındaki düzeni bozarlar. Üstüne bir de bulutlar ve yeryüzü fazla yüklenince ikisi arasında ark oluşur. İşte oluşan bu arka biz “yıldırım” diyoruz.

Ark oluşturabilecek nesneler ısınırlar çünkü üzerlerinden akım geçmiştir. Yıldırımlar da binlerce amperlik akımlar taşırlar ve bu akımlar bir yere çarptığında çarptığı yeri eritir, yok eder, kullanılmaz hale getirir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bir yıldırım da düzenini en çok bozan yerlere düşmeyi ister. Yani ağaçlara, binalara, yüksek yerlere.

Binalarımıza yıldırım düşmesini ve zarar görmesini istemeyiz. Bunun için de paratoner veya yıldırımsavar dediğimiz koruma cihazını kullanıyoruz.