Pako şalter nedir? Çeşitleri nelerdir? Seçimi nasıl yapılır?
İçindekiler
Pako şalter nedir?
Pako şalter döndürme etkisi ile çalışan elektromekanik anahtardır. Elektrik enerjisinin bir bölgeden başka bir bölgeye aktarılmasını sağlar. Pako şalter üzerindeki mandal çoklu pozisyonda dönme hareketine sahiptir. Böylelikle çoklu devre fonksiyonlarını kontrol edebilir.
Pakoların kullanımı çok basittir. Transfer anahtarı gibi çalışırlar ve enerjiyi bir noktadan diğerine kolaylıkla aktarırlar. Ucuz ve kompakt boyuttadırlar. Bakım gerektirmezler.
Pako şalter elektrik sektöründe paket şalter veya enversör şalter olarak da adlandırılabilir.
Pako şalter ne işe yarar?
Pako şalterler bir kol ve mil yardımıyla çeşitli açılarda döndürülerek elektrik enerjisinin bir noktadan istenen başka bir noktaya iletilmesini sağlarlar. Kolun döndürülmesi sonucunda üzerindeki kontaklar konum değiştirir.
Pako şalter nerelerde kullanılır?
Paket şalterler düşük güçlü elektrikli ekipmanların çalıştırılmasında ve durdurulmasında (yükü enerjilendirmek ve de izole etmek amacıyla) ve kumanda devrelerinde butonların yerine kullanılabilir. Ayrıca pako şalterler motor kumanda devrelerinde aç kapa işlemin yapmak için, yıldız üçgen ve direkt yol verme devrelerinde motora yol vermek için, elektrik motorlarını ileri ve geri enversör olarak çalıştırabilmek için, çift devirli motorlarda kumanda şalteri amacıyla, ölçüm devrelerinde ölçüm anahtarı olarak, kumanda devrelerinde enerjiyi yönlendirme amacıyla kullanılabilirler.
Pako şalterler maksimum 200A civarına ve 8 kutuba kadar üretilirler.
Pako şalterler yük ayırıcılar ile karıştırılmamalıdır. Yapı olarak benzeseler de yük ayırıcılar genellikle 1-0 çalışırlar ve daha yüksek akımları izole edebilirler. Pako şalterler ise daha fazla konumda çalışabilir ve her konumda enerjiye farklı bir yön verirler.
Ayrıca pako şalterler ve kontaktörler de birbirinden tamamen farklı çalışırlar. Evet ikisinde de elektrik enerjisinin yönlendirmesi söz konusudur ancak pako şalter el ile kumanda edilir, kontaktör ise bobini enerjilendikten sonra enerjiyi yönlendirir. Yani kontaktörün çalışması için yine bir elektrik enerjisine ihtiyaç vardır.
Pako şalter çeşitleri
Açma kapama pako şalterler: 1 ve 0 konumları vardır.
Kutup değiştirici pako şalterler: 1-0-2 konumları vardır.
Kademeli şalterler: 0-1-2-3 konumları vardır.
Voltmetre veya ampermetre komütatörleri: Bir ampermetreye veya voltmetreye bağlanarak seçilen konumdaki fazlararası / faz-nötr gerilim ve akımlarının görüntülenmesini sağlarlar
Kumanda pako şalterleri: Start-Stop konumları vardır.
Çok kademeli pako şalterler: 0-1-2-3-4…..11 şeklinde konumları vardır.
Yıldız üçgen pako şalterler: Manual yıldız üçgen yol vermede kullanılırlar.
Enversör pako şalterler: Motoru manual olarak ileri ve geri çalıştırmada ve kontrolde kullanılırlar
Dahlender pako şalterler: Dahlender devrelerde kullanılırlar.
Pako şalterin avantajları ve dezavantajları
Pako şalterlerin kullanımı oldukça basittir. Bir anahtar mantığıyla çalışırlar ve enerjiyi bir noktadan bir noktaya aktarırlar. Yük altında ayırma yapabilirler. Ancak üzerlerinde hiçbir koruma fonksiyonu yoktur. Termik ve manyetik akımlara karşı hiçbir koruma yapamazlar. Kontaktörlerde ve rölelerde olduğu gibi uzaktan edilme olasılıkları yoktur. Mutlaka açılıp kapanmaları için bir fiziksel bir döndürme kuvveti uygulanmalıdır. Ayrıca çok yüksek akımları anahtarlayamazlar.
Pako şalter bağlantı şemasındaki sembollerin anlamları
Örnek:
Bu örneği şöyle açabiliriz:
Terminal 1 ve 3 arasında köprü vardır.
Pozisyon 0’da: Tüm kontaklar açıktır.
Pozisyon 1’de: Kontak 1-2 kapalıdır.
Start pozisyonunda: Kontak 3-4 kapanır ve kontak 1-2 kapalı kalmaya devam eder.
Pako şalter start’tan 1’e doğru yay dönüşlüdür.
Pako şalter bağlantı şeması
Pako şalterlerde çok sayıda faklı tip olduğundan dolayı bağlantı şemaları mutlaka üreticilerinin kataloglarından kontrol edilmelidir. “Pako şalter nasıl bağlanır?” sorusunun tam olarak bir cevabı yoktur çünkü bu durum modelden modele veya markadan markaya göre değişir. Bazı pako şalter tiplerinin bağlantı şekillerini aşağıda görebilirsiniz:
