Pako Şalter Tipleri: Özellikleri ve Kullanım Alanları

Pako şalter; döndürme etkisi ile çalışan elektromekanik anahtardır. Elektrik enerjisinin bir bölgeden başka bir bölgeye aktarılmasını sağlar. Cihaz üzerindeki mandal, çoklu pozisyonda dönme hareketine sahiptir. Böylelikle çoklu devre fonksiyonlarını kontrol edebilir.

Elektrikçiler arasında paket şalter veya enversör şalter olarak da adlandırılan bu ürünün kullanımı çok basittir. Basit bir transfer anahtarı gibi çalışır ve enerjiyi bir noktadan diğerine kolaylıkla aktarır. Maliyeti çok yüksek değildir ve kompakt boyuttadır. Çok fazla bakım gerektirmeden senelerce kullanıma uygundur.

Pako şalterin görevi bir kol ve mil yardımıyla çeşitli açılarda döndürülerek elektrik enerjisinin bir noktadan istenen başka bir noktaya iletilmesini sağlamaktır. Kolun döndürülmesi sonucunda cihaz üzerindeki kontaklar konum değiştirir. Piyasada çok farklı türde pako şaltere rastlamak mümkündür.

Pako Şalter Tipleri

Pako şalter çeşitleri ve özellikleri şunlardır:

1. Aç Kapa Pako Şalterler (0-1)

Aç kapa pako şalterler 1 ve 0 konumlarına sahiptir. Üzerindeki anahtar 0 konumuna getirildiğinde elektriği keser, 1 konumuna getirildiğinde ise elektrik enerjisini iletir.

Bu şalter, bir devreyi açmak veya kapatmak için kullanılır. “Aç” konumunda devreyi açar, “Kapa” konumunda ise devreyi kapatır. Genellikle 0 ve 1 sembollerini kullanarak ifade edilir.

Bu tip şalterler, bir elektrik devresini kontrol etmek ve enerji akışını düzenlemek için kullanılır. Örneğin, bir lambayı kontrol etmek için bir anahtar olarak düşünülebilir. “0” konumunda (kapalı), lamba söner; “1” konumunda (açık), lamba yanar.

“Aç Kapa Pako Şalteri” genellikle basit devrelerde ve elektriksel kontrol sistemlerinde kullanılır. Farklı tasarımları ve boyutları olabilir, ancak temel işlevleri enerji akışını kontrol etmek ve devreyi açmak veya kapatmaktır.

2. Kutup Değiştirici Pako Şalterler (1-0-2)

Kutup değiştirici pako şalteler 1-0-2 konumlarına sahiptir. Mandal 0 konumundayken elektriği keser, 1 ve 2 konumunda ise elektrik enerjisini farklı iki yöne iletir.

3. Kademeli Pako Şalterler (0-1-2-3)

Kademeli pako şalterlerin 0-1-2-3 konumları vardır. Mandal 0 konumuna getirildiğinde elektriği keser, 1, 2 ve 3 konumunda ise elektrik enerjisini farklı yönlerde iletir. Bu tip şalterler genellikle üç konumlu anahtarlar olup, her konumda farklı bir devre bağlantısı gerçekleştirirler. “0-1-2-3” ifadesi, bu şalterin dört farklı konumunu temsil eder.

4. Anahtarlı Pako Şalterler

Yetkisiz kişilerin şaltere müdahale etmesini engelleyen bir anahtara sahip olan pako şalter çeşididir. Farklı konumlarda ve kutuplarda üretilebilir.

5. Voltmetre veya Ampermetre Pako Şalterleri

Bir ampermetreye veya voltmetreye bağlanarak seçilen konumdaki fazlararası / faz-nötr gerilim ve akımlarının görüntülenmesini sağlar.

6. Kumanda Pako Şalterleri

Kumanda pako şalterlerinin Start-Stop konumları vardır. Makinelerin başlatılması ve durdurulmasında kullanılır. Makine panolarında kullanılır.

7. Çok Kademeli Pako Şalterler

Çok kademeli pako şalterlerin 0-1-2-3-4…..11 şeklinde konumları vardır. Çok fazla yönde elektrik enerjisinin yönlendirilmesi işlemini gerçekleştirirlar.

8. Yıldız Üçgen Pako Şalterler

Yıldız üçgen pako şalterler, motorlara yıldız üçgen yol verme işleminin manual olarak gerçekleştirilmesini sağlarlar.

9. Enversör Pako Şalterler

Enversör pako şalterler motoru manual olarak ileri ve geri çalıştırmak ve kontrol etmek amacıyla kullanılır.

10. Dahlender Pako Şalterler

Dahlender devrelerinde kullanılan özel pako şalter tipidir.

Pako Şalter Nerelerde Kullanılır?

Paket şalter düşük güçlü elektrikli ekipmanların çalıştırılmasında ve durdurulmasında (yükü enerjilendirmek ve de izole etmek amacıyla) ve kumanda devrelerinde butonların yerine kullanılabilir.

Ayrıca çok farklı türlerde üretilen bu ürün motor kumanda devrelerinde aç kapa işlemin yapmak, yıldız üçgen ve direkt yol verme devrelerinde motora yol vermek, elektrik motorlarını ileri ve geri enversör olarak çalıştırabilmek, çift devirli motorlarda kumanda şalteri amacıyla, ölçüm devrelerinde ölçüm anahtarı olarak, kumanda devrelerinde enerjiyi yönlendirme amacıyla kullanılabilir. Maksimum 200A civarına kadar ve 8 kutuba kadar üretilirler.

Pako şalterler, yük ayırıcılar ile karıştırılmamalıdır. Yapı olarak benzeseler de yük ayırıcılar genellikle 1-0 çalışırlar ve daha yüksek akımları izole edebilirler. Pako şalterler ise daha fazla konumda çalışabilir ve her konumda enerjiye farklı bir yön verirler.

Ayrıca pako şalterler ve kontaktörler de birbirinden tamamen farklı çalışırlar. Evet, ikisinde de elektrik enerjisinin yönlendirmesi söz konusudur ancak pako şalter el ile kumanda edilir, kontaktör ise bobini enerjilendikten sonra enerjiyi yönlendirir. Yani kontaktörün çalışması için yine bir elektrik enerjisine ihtiyaç vardır.

Kaynak