Asenkron Motora Oto Trafosu ile Yol Verme – 1 ve 2 Kademeli

Oto trafoları, gerilim ayarlama görevi yapan bir çeşit transformatördür. Bu tip bir yol vermede şebeke gerilimi oto trafosuna uygulanır. Kademeli olarak sarılan oto trafosunun sekonder ucundan alınan gerilim motora uygulanır. Bir nevi motor düşük gerilimle yol alır denebilir.

Yıldız üçgen yol verme yönteminde yol alma akımı, normal çalışma akımının % 33.3’ünden daha aşağıya düşürülememektedir. Hâlbuki oto trafosu ile yol verme yönteminde yol alma akımı, normal çalışma akımının % 50…%65’ine kadar düşürülmektedir.

Ototrafo ile yolvermede, hat akımı başlatma sırasında daima motor akımından daha düşüktür çünkü hızlanma sırasında motor bir transformatörün sekonderindedir.

Kademeli olarak sarılan  oto trafosunun sekonder ucundan alınan gerilim, motorun çalışma geriliminden daha küçük değerlere düşürülür. Böylece motora düşük gerilim uygulanmakta dolayısıyla motorun yol alma akımı da düşmektedir. Aynı zamanda tork da daha düşük seviyededir. Motor normal hızının % 80’ine ulaştığında, otomatik transformatörler devreden çıkarılır ve motora tam besleme voltajı uygulanır.

Üç fazlı asenkron motorlara direkt olarak yol verildiğinde motor, yaklaşık normal çalışma akımının 6 katı kadar yol alma akımı çeker. Aynı motora yıldız üçgen yol verme yöntemi ile yol verildiğinde ise yol olma akımı 2.Ih değerinde olur. Eğer bu motora oto trafosu ile yol verilirse yol alma akımı 1,5 Ih olur.

Bir kademeli oto trafosu ile yol verme

Yukarıdaki devrede, b2 başlatma butonuna basıldığında d zaman rölesi ve C1 kontaktörü enerjilenir. C1 kontaktörünün kontakları durum değiştirerek kumanda devresinde C kontaktörünü devreye sokar ve C2 kontaktörüne seri bağlı kontağını açarak elektriksel kilitlemeyi gerçekleştirir. Devreye giren C kontaktörü de b2 butonunu mühürler. Güç devresinde ise C kontakları şebeke gerilimini oto trafosuna uygular. C1 kontakları da oto  transformatörünün sekonder gerilimini motor sargı uçlarına uygular ve motor düşük gerilimle yol almaya başlar. Zaman rölesi, ayarlanan süre (yol alma süresi) sonunda C1 kontaktörüne seri bağlı d kontağını açar ve C1 kontaktörü devreden ayrılır. Aynı anda C1  kontaktörünün kontakları durum değiştirildiğinden, C2 kontaktörü devreye girer ve zaman rölesi devreden çıkar. Güç devresinde düşük gerilim kesilir ve C2 kontakları kapanarak  motor sargı uçlarına şebeke gerilimi uygulanır.

Kumanda devresindeki b1 durdurma butonuna basıldığında C kontaktörünün enerjisi kesilir ve motor durur.

İki kademeli oto trafosu ile yol verme

Yukarıdaki devrede, motoru çalıştırmak için b2 başlatma butonuna basıldığında C kontaktörü, d zaman rölesi ve C1 kontaktörü aynı anda enerjilenir. C kontaktörünün kumanda devresinde kapanan kontağı b2 butonunu mühürleyerek sürekli çalışmayı sağlar. Bu sırada güç devresinde kapanan C ve C1 kontakları motorun, birinci kademe gerilim ile yol almasını sağlar.

Bir süre sonra d zaman rölesinin kontağı kapanarak C2 kontaktörünü devreye sokar, C2 de C1 kontaktörü devreden çıkar. Kapanan d kontağı ile C2 kontaktörü ve d1 zaman rölesi enerjilenir. Güç devresinde kapanan C2 kontakları, oto trafosunun ikinci kademe gerilimini motora uygular ve asenkron motor ikinci kademe gerilimle yol almaya devam eder.

d1 zaman rölesi ayarlanan süre sonunda d1 gecikmeli açılan kontağını açarak C2 kontaktörünü devreden çıkartır ve gecikmeli kapanan kontağı ile C3 kontaktörünü devreye alır. C3 kontaktörünün kumanda devresinde açılan kontağı ile de görevini tamamlayan C-C1-C2 kontaktörleri ve d-d1 zaman rölelerini devreden çıkartır. Güç devresinde ise kapanan kontakları ile motora şebeke gerilimini uygular. Böylece asenkron motor b1 durdurma butonuna basılıncaya kadar şebeke gerilimi ile normal çalışmasını sürdürür.