Otomasyon nedir? Endüstriyel otomasyon nedir?

Otomasyon nedir?

Otomasyon kelimesi Yunanca’da ‘auto’ ve ‘matos’ kelimelerinden türemiştir. Auto ‘kendi kendine’ manasına gelirken, matos ‘hareket eden’ demektir. Buradan yola çıkarak otomasyonun sözlük anlamına bakarsak “sanayide, yönetimde ve bilimsel, teknik işlerde insan emeği olmaksızın, işlerin otomatik işleyen araçlarla yapılması” olarak tarif edildiğini görürüz.

Diğer bir tanım olarak da  “ürün ve hizmetlerin üretimini ve teslimatını izlemek ve kontrol etmek için teknolojinin yaratılması ve uygulanması” denebilir.

Otomasyon birçok hayati unsuru, sistemi ve iş fonksiyonlarını kapsar. Daha önceden insanlar tarafından gerçekleştirilen görevleri makineler, yazılımlar, kontrol sistemleri vasıtasıyla gerçekleştirir.

Otomasyon neredeyse tüm endüstrilere fayda sağlar. İşte bazı örnekler:

• Gıda, ilaç, kimya, petrol, kağıt üretimi gibi alanlarıyla imalat sektöründe.
• Otomotiv, havacılık ve demiryolu dahil olmak üzere ulaşım sektöründe.
• Kamu, su, atık su, doğalgaz, elektrik enerjisi ve telekomünikasyon dahil enerji sektöründe.
• Savunma sanayisinde.
• Güvenlik, çevre kontrolü, enerji yönetimi, güvenlik ve diğer bina otomasyonu gibi tesis operasyonlarında.
• Kısacası hayatın her alanında karşımıza çıkar.

Endüstriyel otomasyon üretim yapabilmek için bilgisayarların, sensörlerin, robotların, algılayıcıların, elektronik ekipmanların kullanılmasıdır. Üretimin otomatikleştirilmesidir. İnsan gücünün yapamayacağı ya da yapsa bile saatler alan işlerin bu cihazların koordineli çalışmasıyla çok kısa sürede bitirilmesi mümkündür.

Endüstriyel otomasyon sistemlerinin kurulum maliyetleri oldukça pahalı olabilir; ancak uzun vadede işçilikten, bakım masraflarından, olası hatalardan, zamandan kazancı düşününce yatırım maliyetini çok kısa bir sürede karşılar. Endüstriyel otomasyonun gelişmesiyle beraber bu alanda çalışacak tüm bu yeni cihazları kullanabilecek ve bu ortama ayak sağlayabilecek personel ihtiyacı da doğmuştur. Teknoloji bazı iş kollarını öldürürken bazı iş kollarını da doğurmaktadır. Her ne kadar robotlaşmanın ve yeni teknolojilerin bazı meslek gruplarını yok edeceği söylense de teknoloji kendini besleyecek yeni meslek grupları da yaratacaktır. Bu nedenle bu tip yeniliklere adapte olacak kişiler yetiştirilmesi çok çok önemlidir. Endüstriyel otomasyon sistemlerinin tek amacı limitleri zorlayarak üretim kapasitesini artırmak olmamalıdır. Günümüzün rekabetçi dünyasında üretim kapasitesi kadar kalitenin artırılması da gereklidir. Aksi halde lokal ve global rekabetin gerisinde kalınır.

Otomasyonun faydaları

Otomasyon kullanımının çok sayıda avantajı bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şöyle maddelenebilir:

Verimlilik artışı

Otomasyon; fabrika, üretim veya proses tesisinde üretimi sürekli kontrol eder. Daha yüksek üretim kalitesiyle ürün başına düşen montaj süresini büyük ölçüde azaltarak seri üretimin yapılmasına yardımcı olur. Bu nedenle, az emek ile büyük miktarda çıktı üretir.

Optimum işletme maliyeti

Endüstride çeşitli işlemlerin makinelerle gerçekleştirilmesi insan emeği ihtiyacını azaltır ve üretimi hızlandırarak maliyetleri düşürür.

Kalite artışı

Üretimde insan hatası olasılığını da ortadan kaldırır. Bir ürünün başlangıcından sonuna kadar tüm aşamalarda endüstriyel süreçlerin kontrol edilmesi ve izlenmesi ile daha kaliteli ürünler üretilebilir.

Bakım maliyetlerini azaltır

Çeşitli üretim parametrelerinin manuel kontrolüne ve bakımına olan ihtiyacı tamamen azaltır. Makineler kendi kontrollerini kendileri yaparlar ve bakım süreleri geldiklerinde bunu sinyalleyebilirler. Böylelikle bakım maliyetleri azaltılabilir.

Güvenliği artırır

Tehlikeli çalışma koşullarında insanlar yerine makineler çalıştığından  personelin güvenlik seviyesi artırılmış olur. Endüstriyel robotlar ve robotik cihazlar, bu tür riskli ve tehlikeli yerlerde konumlandırılır.

Otomasyon çeşitleri

Sabit otomasyon

Sabit otomasyon yüksek üretim hızlarına ulaşmak için sabit ve tekrarlı işlemler yapmak için kullanılır. Sabit sıralı montaj veya işleme operasyonlarını otomatikleştirmek için özel ekipmanlar kullanır.

Bir kez kullanıldığında, ürün tasarımını ve çeşitliliğini değiştirmek nispeten zordur. Bu nedenle, ürün çeşitliliği sağlama konusunda esnek değildir, ancak daha yüksek üretim hızıyla verimliliği arttırır ve birim maliyeti azaltır. Sabit otomasyon sistemlerinden bazıları damıtılmış prosesler, boyahaneler ve konveyörlerdir.

Programlanabilir otomasyon

Programlanabilir otomasyonda kontrol programının değiştirilmesiyle belirli bir ürün sınıfı, montaj veya işleme işlemleri değiştirilebilir. Bu otomasyon, ürün hacminin orta ve yüksek olduğu toplu üretim süreci için en uygunudur.

Programlanabilir otomasyonda sistemi yeni bir ürün veya işlem sırası için değiştirmek ve yeniden yapılandırmak zordur ve uzun bir kurulum gerektirir. Bu sistemin örnekleri, sayısal olarak kontrol edilen makineler, kağıt değirmenleri, çelik haddehaneler, endüstriyel robotlardır.

Esnek otomasyon

Esnek otomsyon ürün tasarımında değişiklik yapmak için mükemmel bir esneklik sunan otomatik kontrol ekipmanlarını sunar. Bu değişiklikler insanlar tarafından kod şeklinde verilen komutlarla hızlı bir şekilde yapılabilir.

Esnek bir otomatik sistem, bir üründen diğerine geçişler için neredeyse hiç zaman kaybetmeden çeşitli ürünler (veya parçalar) üretebilen bir sistemdir. Sistemin yeniden programlanması ve fiziksel kurulumun değiştirilmesi sırasında üretimde zaman kaybı yoktur. Bu sistemin örneklerinden bazıları otomatik güdümlü araçlar, otomobiller ve çok amaçlı CNC makineleridir.

Otomasyon sistemleri nelerdir?

Otomasyon, robotik sistemler, iletişim, elektro-optik, siber güvenlik, proses ölçümü ve kontrolü, sensörler, kablosuz uygulamalar, sistem entegrasyonu, test ölçümü, plc, scada, insan-makine arayüzleri, yapay sinir ağları ve daha birçokları dahil olmak üzere çok geniş bir teknolojiyi kapsamaktadır.

Tüm bu endüstrilerde verimliliği büyük ölçüde artırır. İş gücünden ve zamandan tasarruf sağlayıp hayatı kolaylaştırır.

Yaşadığımız çağda teknolojinin ve otomasyonun hızına yetişmek neredeyse imkânsız. Ancak teknolojinin yapabildiklerine de şahit olabilmek heyecan verici. Umarız teknoloji yaşadığımız gezegeni daha yaşanılası bir yer yapmaya ve tüm canlıların hayatını kolaylaştırmaya hızlanarak devam eder.