Motor koruma şalteri nedir? Ne işe yarar? Nasıl çalışır? Tüm MKŞ bilgileri

İçindekiler

Motor koruma şalteri nedir?

Motor koruma şalteri, motor devreleri için özel olarak tasarlanmış, termik manyetik korumaya sahip bir koruma cihazıdır. Anahtarlama, koruma ve ayırma işlemlerinin tek cihazdan yapılabilmesine olanak verir. Genelde motorları manuel olarak devreye almak ve çıkarmak, kısa devre, aşırı yük ve faz hatalarına karşı sigortasız koruma sağlamak için kullanılır.

Motor koruma devre kesicisi olarak da bilinen ve MKŞ olarak da kısaltılmış şekilde ifade edilen motor koruma şalterleri elektromekanik yapılı koruma cihazlarıdır. Herhangi bir hata durumunda motoru milisaniyeler içinde kapatır. Maliyetlerden ve yerden tasarruf sağlar ve kısa devre durumunda hızlı tepki sağlar.

Motor koruma şalteri ne işe yarar?

Motor koruma şalteri, motor herhangi bir nedenle aşırı akım ya da kısa devreye maruz kalırsa çok hızlı bir sürede reaksiyon göstererek ana devre akımını kestirir. 3 kutuplu olarak üretilen MKŞ, motor koruması yaptığı gibi motor kontrolü yapabilme ve yükü izole edebilme özelliklerine de sahiptir.

Motor koruma şalteri yapı olarak ve çalışma şekli olarak kompakt şaltere ve otomatik sigortaya çok benzer. Termik ve manyetik koruma yapabilir. Ayrıca faz kaybı koruma özelliğine sahip modelleri de vardır. Kısa devreye karşı reaksiyonları daha hızlıdır ve yüksek kısa devre kesme kapasitesine sahiptir. Bu yönüyle özellikle sigortadan ayrılır.

Motor koruma şalteri seçimi

MKŞ seçimi yaparken motorun gücüne, nominal gerilimine ve akımına bakılmalıdır.

Sistemdeki kısa devre değeri yüksek ise yüksek kesme kapasiteli modeller tercih edilmelidir.

Motor koruma şalterleri genellikle 100A’e kadar üretilirler ve üzerinde motor akımlarının ayarlanabileceği termik ayar potansiyometreleri vardır. (Potansiyometre 6A…10A arasına ayarlanabilir örneğin. Motorunuz 8A ise potansiyometre orta konuma getirilir.) Potansiyometreleri kolay ayarlanabilir olmalıdır.

Motor koruma şalterleri eğer pano kapağı üzerinden aç-kapa yapılmak isteniyorsa üzerlerine uzatma kolları takılabilir. Ayrıca üzerlerine düşük gerilim bobini, açma bobini, trip sinyal kontağı, durum bilgisini veren yardımcı kontak, besleme baraları gibi aksesuarlar takılabilir. Bir motor koruma şalterinin aksesuar çeşitliliği ne kadar fazla ise iş yapabilme kabiliyeti o kadar yüksektir. Aksesuar seçiminde motor koruma şalterinin boyutunu ve kapladığı yeri çok değiştirmeyen modeller tercih edilebilir.

Ayrıca projenin gereksinimlerine göre üretici kataloglarından şu değerlerin de kontrol edilmesi gerekebilir: Çalışma sıcaklığı, maksimum çalışma yüksekliği, ürün standartları, din rayına montaj yapılıp yapılamadığı, yan yana ve üst üste montaj mesafeleri, koruma sınıfları.

Not: Piyasada yangın panoları gibi uygulamalarda kullanıma uygun sadece manyetik koruma yapan motor koruma şalterleri de mevcuttur.

Motor koruma şalteri ve termik röle arasındaki fark

Motor koruma şalteriyle termik manyetik koruma yapılabilir. Yani hem aşırı akıma hem de kısa devreye karşı koruma mümkündür. Termik rölelerle ise sadece termik koruma yapılabilir. Termik röleler ile yükü izole etmek mümkün değildir. Termik rölenin yükü izole edebilmesi için kontaktör gibi bir elemana ihtiyacı vardır. Motor koruma şalteri ise tek başına bu işi yapabilir. Motor koruma şalterleri bir pako şalter gibi kullanılıp motoru direkt başlatabilir ve üzerine takılabilecek aksesuarlarla uzaktan kontrolü mümkündür. Yani bir gövdede çok sayıda operasyonu gerçekleştirebilir.

Motor koruma şalteri ve termik manyetik şalter arasındaki fark

Aslında çalışma mantığı olarak iki ürün arasında çok fark yoktur. İkisi de termik manyetik akım koruması yapar. Motor koruma şalterleri daha çok motor devreleri için tasarlanmışlardır ve daha kompakt boyutludurlar. Ayrıca faz kaybı koruması da yaparlar. Genellikle 100A’e kadar üretilirler. Termik akımlarının açma sınırları üzerindeki potansiyometreden ayarlanabilse de manyetik akımlarının koruma sınırları sabittir. Kısa devre kesme kapasiteleri 100kA’i çok geçmez. Üzerine takılabilecek aksesuarlar sınırlıdır. Örneğin iki motor koruma şalterinin arasına mekanik kilit takıp birbirine ters (enversör) çalıştıramazsınız.

Termik manyetik şalterler daha kapsamlı bir termik manyetik koruma kabiliyetine sahiptir. 6300A’lere kadar akım, 150kA seviyesine kadar kısa devre kesme kapasitelerine ulaşabilirler. Ön yüzlerindeki dip switch veya elektronik koruma mikroişlemcileri ile termik ve manyetik akımları daha detaylı olarak ayarlanabilir. Selektivitenin sağlanması için bu akımlara zaman gecikmesi bile verdirilebilir. Daha kapsamlı modellerine haberleşme modülleri eklenebilir. Aksesuar çeşitliliği çok daha fazladır.

İki ürün temel mantık olarak aynı olsalar da iş yapabilme kabiliyetleri ve kullanım şekilleri farklıdır.

Motor koruma şalterleri hakkında ekstra bilgiler ve hatırlatmalar

Motor koruma şalterlerinin termik ve manyetik açma eğrileri modeline, markasına, hatta akımına göre bile değişmektedir. Bu değerler kataloglarından kontrol edilmelidir. Motor koruma şalterlerinin termik açması 2…3 katından, manyetik açması 8…10 katından başlar şeklinde genelleme yapılamaz. Her şalterin eğrisi farklıdır.

Çevirmeli mandallı motor koruma şalteri ile butonlu ayırmalı motor koruma şalterinin korumaları, iş yapmaları vs… arasında hiçbir fark yoktur. Birinde mandal çevrilerek diğerinde butona basılarak ayırma yapılır.

Motor koruma şalterleri kataloglarında gördüğünüz “motor koruma şalterleri sıcaklık kompanzasyonu özelliğine sahiptir” ibaresi şalterin termik manyetik açmalarının ortam sıcaklığından etkilenmeyeceği manasına gelir.

Darbe gerilimleri, izolasyon test gerilimi, açma sınıfı (trip class), elektriksel ve mekanik ömürleri markadan markaya göre değişir.