Kontaktör Kullanım Kategorileri: AC ve DC’deki Tam Liste

Kontaktör genellikle motor yol verme uygulamalarında motoru başlatmak ve durdurmak için kullanılır. Motor uygulamalarının yanı sıra ısıtıcı, aydınlatma, DC anahtarlama gibi kullanım alanları da mevcuttur.

Kompanzasyon uygulamalarında bu uygulamalar için özel üretilmiş kompanzasyon kontaktörü kullanılır. Bir endüstriyel otomasyon panosunun kapısını açtığınızda içerisinde çok fazla sayıda kontaktör görmeniz olasıdır. En yaygın kullanılan tipi 3 fazlı sistemlerde kullanıma uygun 3 kutuplu kontaktördür.

Kontaktörlerin tüm kullanım alanlarını bilebilmemiz için kullanım kategorisi kavramını bilmeliyiz.

Kontaktörün Kullanım Kategorileri

Kontaktör sahada bağlanacağı yükün tipine göre kullanılmalıdır. Yani anahtarladığı yükün tipine göre akım taşıma kapasitesi değişebilir. Kullanım kategorisi kontaktörün hangi uygulamalarda kullanılabileceğini tarif eder. Bu değerler üretici kataloglarından mutlaka kontrol edilmelidir ve AC ve DC’deki farklı uygulamalar için aşağıdaki liste doğrultusunda seçim yapılmalıdır. IEC60947-4-1 standardına göre kullanım kategorileri şunlardır:

AC-1: Az endüktif veya endüktif olmayan yüklerin anahtarlanmasında kullanılan kullanım kategorisidir. Örneğin, ısıtıcılar, fırınlar, ark fırınları. AC-1, güç faktörünün en az 0,95 olduğu tüm AC yükleri için geçerlidir. Kesme işlemi kolaydır.

AC-2: Bilezikli motorların başlatılması ve durdurulmasında kullanılan kullanım kategorisidir.

AC-3: Sincap kafesli asenkron motorların başlatılması ve durdurulmasında kullanılan kullanım kategorisidir. Kapanırken, kontaktör nominal motor akımının 5 ila 8 katı kadar bir ani kalkış akımına maruz kalır ve bu anda terminallerdeki gerilim hat geriliminin yaklaşık %20’si kadardır.

AC-4: Sincap kafesli asenkron motorların darbeli olarak başlatılması amacıyla kullanılan kullanım kategorisidir.

AC-5a: Deşarj lambalarının anahtarlanmasını tarif eden kullanım kategorisidir.

AC-5b: Akkor lambalarının anahtarlanmasını tarif eden kullanım kategorisidir.

AC-6a: Transformatörlerin anahtarlanmasını tarif eden kullanım kategorisidir.

AC-6b: Kondansatör anahtarlanmasında kullanılan kullanım kategorisidir. Bu kategoriye uygun üretilmiş kompanzasyon kontaktörleri mevcuttur.

AC-8a: Hermetik soğutma kompresörlerinin motor kontrolünde (termik rölelerin manual resetlemesi ile) kullanılan kullanım kategorisidir.

AC-8b: Hermetik soğutma kompresörlerinin motor kontrolünde (termik rölelerin otomatik resetlemesi ile) kullanılan kullanım kategorisidir.

DC-1: Az endüktif veya endüktif olmayan yüklerin anahtarlanmasında kullanılan kullanım kategorisidir. Örnek: Isıtıcı fırınlar.

DC-3: Şönt motorların yol verme, darbeli yolverme, dinamik frenlemesinde kullanılan kullanım kategorisidir.

DC-5: Seri motorların yol verme, darbeli yolverme, dinamik frenlemesinde kullanılan kullanım kategorisidir.

DC-6: Akkor lamba anahtarlanmasında kullanılan kullanım kategorisidir.