Kompanzasyon Kontaktörü Nedir? Nasıl Çalışır?

Kompanzasyon Kontaktörü Nedir?

Kompanzasyon kontaktörü, kompanzasyon uygulamalarında kondansatör gruplarının anahtarlamasında kullanılan özel tip anahtarlama elemanıdır. Standart kontaktörlere göre daha farklı bir yapıya sahip bu ürünler güç kalitesi uygulamalarında ve kompanzasyon devrelerinde sıklıkla kullanılmaktadır.

Güç faktörü düzeltmesi için 3 fazlı kondansatör gruplarını anahtarlamak için kompanzasyon kontaktörleri kullanılır. Tekli veya çoklu kapasitör gruplarını anahtarlamak için tasarlanmışlardır.

Kompanzasyon kontaktörü, güç kondansatörü gruplarının devreye girme sırasında oluşturduğu yüksek başlangıç akımlarını sınırlamak için kullanılır. Akım piklerinin etkisini azaltmak için sönümleme direnci ile tasarlanmıştır.

Kompanzasyon kontaktörlerinin çalışma şekli normal kontaktörlerle benzerdir. Bobin enerjilenir ve kontaklar konum değiştirir. Enerji de bir noktadan diğerine iletilir. Çalışma şekli olarak çok benzer olan blok kontaktörler ile kompanzasyon kontaktörlerinin aralarında teknik olarak ve yapı olarak farklılıklar da bulunmaktadır.

Kondansatör grupları ilk devreye girdiğinde aynı motorlardaki gibi başlangıç (inrush, demeraj) akımları çekerler. Bu pik akımlar milisaniyeler mertebesinde ve kısa sürelidir; ancak nominal akımın 200 katına kadar yükseldiği görülebilir.

Darbe akımları şu nedenlerle oluşur:

-Ağ endüktansları

-Trafo gücü ve kısa devre gerilimi

-Güç faktörü düzeltmesi tipi: sabit veya otomatik

-Sistemde mevcut harmonikler

Bu yüksek darbe akımları kontrol edilemez ise kontaktör, kondansatör ve diğer devre elemanları üzerinde mekanik stres oluşturur. Sistemdeki elamanların ömrünü kısaltır ve kontaktörün kontaklarına zarar verir. Normal bir kontaktör bu darbe akımlarına dayanamaz ve arızalanır. Bu nedenle kompanzasyon kontaktörleri geliştirilmiştir. Kompanzasyon kontaktörleri çok büyük darbe akımlarına dayanabilecek yapıda tasarlanmışlardır. AC6-b kullanım kategorisindedirler.

Kompanzasyon Kontaktörünün Çalışma Prensibi

Kompanzasyon kontaktörlerinin üzerlerinde fabrika montajlı deşarj dirençleri bulunur. Normal kontaktör ile kompanzasyon kontaktörü arasındaki farkı bu deşarj dirençleri oluşturur. Kondansatör gruplarının ilk devreye girme anında oluşturduğu enerji, başlangıçta kontaktörünün ana kontakları üzerine verilmez.

Nominal akımın 200 katına kadar çıkabilen başlangıç akımlarını ilk önce kontaktör üzerinde dahili olarak bulunan deşarj dirençleri süzer. (Aşağıdaki gösterimdeki PA kontakları kapanır) Süzme işleminin ardından ve başlangıç akımı sınırlandıktan sonra nominal akımı kontaktörün ana kontakları üzerine alır. (PP kontakları yükü üzerine alır ve PA kontakları açılır)

Deşarj direnci:

• Başlangıç akımını süzer
• Başlangıçta oluşan ani pik gerilimleri emer
• Kontaktörü ve kondansatörleri korur ve ömürlerini uzatır

Kompanzasyon kontaktörü seçilirken kondansatörlerin kVAR değerleri ve nominal çalışma gerilimleri gibi teknik özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Böylelikle kontaklarının yapışması engellenir. Bobin besleme gerilimlerine dikkat edilmelidir. Ortam sıcaklıkları da kontaktörün anahtarlama kapasitesini değiştirebileceğinden mutlaka değerlendirilmelidir. Çok fazla anahtarlama yapacakları için mekanik/elektriksel ömürlerine ve saatte yapabileceği aç-kapa döngüsü sayısına bakılmasına da fayda vardır. Proje ihtiyaçları doğrultusunda yardımcı kontak takılıp takılmayacağı da hesaba katılmalıdır.

Kaynak