Klemens nedir

İki kabloyu birbirine nasıl bağlarsınız? Uçlarını sıyırıp birbirleri üzerine bükerek mi? Evet belki işe yarayabilir ama kabloların uçları açıkta kalmaz mı? O halde “bağlantı noktasına bir izole bant atarım ve izole ederim” diye düşünebilirsiniz. Bu yöntem düşük akımlı uygulamalarda yeterli olabilir ama ya akım yüksekse? Peki birbirine bağlanması gereken onlarca yüzlerce kablo varsa ve bu kablo kesitleri çok büyükse nasıl bükeceksiniz? Ya da birden fazla kablo tek bir kabloya bağlanacaksa ne yaparsınız? İşte burada bir klemense ihtiyacınız var. Çok farklı çeşitlerde üretilen klemensler hakkında bilgi vermeye klemensin tanımı ile başlayalım.

Klemens nedir?

İki veya ikiden fazla kabloyu birbirine bağlamaya yarayan elektrik ekipmanlarına klemens denir. Klemens kullanılarak kablolar arası güvenli ve düzenli bir bağlantı yapmak mümkün olur. Elektrik devrelerinde güvenlik gereği klemens kullanılması zorunludur. Bu ürünlerin içi vidalı veya yaylı, dışı ise yalıtkan plastikten oluşur. Dolayısıyla güvenli bir izolasyon sağlarlar.

Klemensin kullanım amacı, kablolar arasında güvenli bir bağlantı yapmaktır. Hatalı kablolamayı önlemenin ve düzenli bir bağlantı yapmanın en etkili yolu klemens kullanılmasıdır.

Klemens dizileri elektrik panolarında genellikle panonun alt kısmında Din rayı üzerinde bulunurlar. Ama beslemenin şekline göre üst kısımda, yanlarda hatta pano kapağında konumlandırılabilmektedir. Pano içerisinde devre elemanlarının bağlantıları yapıldıktan sonra tüm bağlantılar klemenslere indirilir ve pano üretim süreci tamamlanmış olur. Pano sahaya gittiğinde ürünün üzerindeki numaralara veya renklere göre sahadaki elemanlarla panodaki elemanlar irtibatlandırılır. Panolarda yerden tasarruf sağlar ve işçiliği kolaylaştırır.

Zihninizde canlanması açısından şöyle örnekleyelim: Diyelim ki bir laptop aldınız ve eve geldiğinizde prize takip çalıştırmak istediğinizde laptopta giriş portu olmadığını gördünüz. Dolayısıyla güç kablosu ile laptopu birbiriyle bağlayamazsınız ve laptopu çalıştıramazsınız. Elektrik panosundaki klemensler de kabaca laptoptaki giriş portu işlevi görür.

Klemens çeşitleri nelerdir?

Bu ürünler sarf malzeme kategorisinde olduğu için çok fazla sayıda tipi vardır.

Yapılarına göre klemensler

Klemensler yapılarına ve tiplerine göre farklı ürünlerden oluşur. Bunlardan en popüler olanları aşağıda verilmiştir.

Geçiş klemensleri

Faz beslemelerinin bağlandığı klemensler geçiş klemensi olarak adlandırılır. Tek giriş ve tek çıkışlı, iki ve üç gibi çoklu giriş çıkışlı tiplerde üretilirler. Çoğunlukla gri renkte olurlar.

Nötr klemensleri

Nötr klemensleri devredeki nötr kablo bağlantılarının yapıldığı klemenslerdir. Mavi renkte olurlar.

Topraklama klemensleri

Sistemleri topraklamak için kullanılan klemenslere topraklama klemensi denir. Topraklama barası kullanılmadığında topraklama çıkışları bu klemenslere bağlanır. Din rayına tutunarak topraklamayı ray üzerinden gerçekleştirirler.

Sigortalı klemensler

Bağlantıları aşırı akımlara karşı koruyan klemens tipine sigortalı klemens denir. Koruma işlemini yapan klemensin içerisine konan küçük cam sigortalardır.

Kesme ve ayırma klemensleri

Kablolar yerinden sökülmeden ayırma işlemi yapılabilen klemenslerdir. Bakım işlemlerinde operasyonları kolaylaştırırlar.

Sensör ve aktüatör klemensleri

Elekronik devreler, sensör ve aktüatörlerin bağlandığı klemens tipleridir.

Özel tipte klemensler

Avizelerde, buatlarda, pcb devrelerin üzerinde, yerden kazanç istenen sıkışık uygulamalarda, havai hatlarda, güç dağıtımı uygulamalarında kullanılan çok sayıda farklı tipte ve modelde üretilmiş klemenslerdir.

Bağlantı şekline göre klemensler

Güç klemensleri bağlantı şekillerine göre farklılık gösterir. En çok kullanılan bağlantı şekilleri şunlardır:

Vida bağlantılı klemensler

Vida bağlantı teknolojisinde kabloyu sıkmak için vida kullanılarak elektrik bağlantısı yapılır. Vidalı bağlantı en uygun maliyetli seçenektir.

Güç üretimi, güç ölçümü, proses teknolojisi ve şalt tesisi gibi en yüksek talepleri karşılamak üzere tasarlanmıştır.

Yay bağlantılı klemensler

Yay bağlantılı klemenslerde kablo klemens yuvasına tornavidanın bir yayı ittirmesiyle sokulur. Aynı şekilde çıkarılır.

Terminal noktası standart bir tornavidayla açılır. İletken sıkıştırma boşluğuna yerleştirildikten sonra, tornavida çıkarılır ve iletken otomatik olarak montajlanır.

Push-in bağlantılı klemensler

Push-in bağlantıda eğer kablo yüksüklü ise kablo klemens yuvasına direkt olarak sokulur. Yaylı bağlantıdaki gibi çıkarılır. Push-in bağlantı teknolojisi ile iletken üzerindeki kuvvet, yüksek kaliteli, dayanıklı paslanmaz çelikten yapılmış bir baskı yayı tarafından üretilir.

Yay, kafese oturur ve bağlantı kurulduğunda otomatik olarak açılır. Push in teknolojisi, tek telli iletkenlerin veya kablo ucu yüksüklü iletkenlerin kullanıldığı her yerde belirleyici kullanım avantajı sunar. Bağlantıları hızlandırır.

Pabuç bağlantı

Pabuçlu kablolar için uygundur. Bağlantıların şiddetli titreşimlere maruz kaldığı uygulamalarda tercih edilen özel bir klemens türüdür. Demiryolu uygulamalarında tercih edilmektedir.

Klemenslerin en göze çarpan özelliği çeşitliliği yani tip sayısının çok fazla olması diyebiliriz. O yüzden elektrik pazarındaki markalar ve üreticiler stoklarında çok sayıda ve farklı modellerde klemens çözümleri barındırırlar. Yukarıda saydıklarımızdan çok daha farklı ve çok daha özel klemens çeşitleri de mevcuttur.

Klemens etiketleri

Klemense hangi kablonun bağlandığının anlaşılabilmesi için her ürünün üzerine etiket vurulur. Sonrasında ya da öncesinde de projeye işlenir. Böylelikle sahada bağlantıları yapacak personel kolaylıkla neyin nereye bağlanacağını görmüş olur ve yanlış bağlantı önlenir. Etiketler üreticilerin kendilerine özel ürettikleri klemens yazıcıları ile yazdırılarak ürünün üzerine tutturulur veya yapıştırılır.

Klemens seçimi

Seçim yaparken dikkat edilecek en önemli husus kablo kesitidir. Kablonun klemensin yuvalarına girmesi gerekmektedir. Aksi halde bağlantı gevşek veya çok sıkı olup ark hatalarına sebebiyet verebilir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bağlantı şekli de diğer bir önemli seçim kriteridir. Ayrıca klemense takılacak kablonun yüksüklü veya yüksüksüz kullanımı da klemens boyutunu değiştirmektedir. Kısa devre ve aşırı akım test değerleri ve akım taşıma kapasitesi değerlerine de dikkat edilmelidir. Müşteri ihtiyaçlarına ve proje gerekliliklerine göre farklı renklerde ve farklı tiplerde klemens ihtiyacı da olabilir. Kullanılan ürünün uzun ömürlü olması isteniyorsa içerisinde kullanılan bakırın saflık derecesine de dikkat edilmelidir. Ayrıca üreticilerin stok kabiliyeti de mutlaka sorgulanmalıdır.