Kesici Nedir? Ne İşe Yarar? Çeşitleri Nelerdir? Yapısı Nasıldır?

İşletme mekanizmasının başlıca çeşitleri şunlardır:

a-Elle kurmalı yaylı tip mekanizma

Kas gücüyle, kesici kontaklarının açılması ve kapatılması mümkündür fakat kesicilerde açma işleminin süratli yapılması gerektiğinden, kol hızını arttıracak bir yay kullanılır. Kesicinin elle kumandasında kilitleme tertibatı kullanılır. Kilitleme tertibatı, kapama esnasında yay vasıtasıyla kurulur. Elle kumandalı sistemin, kullanım alanı çok geniş değildir. Daha çok, küçük güçlü ve gerilimli kesicilerde kullanılır.

b-Motorla kurmalı yaylı tip mekanizma

Doğru veya alternatif akımla çalışan küçük güçlü (75 W) motorlarla açma-kapama işlemi yapılır. Motor kumandasında, sınır anahtarları ve kontaktörler kullanılır. Motorun devir yönü değiştirilerek açma-kapama işlemi yapılır. Elektrik motoru devreyi açarken mekanizmada bulunan yayı kurar. Enerji beslenmesinde süreklilik esas olduğundan, herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan, kurulan yay otomatik olarak kontakları tekrar kapatır. Uzaktan kumanda yapılabilir. Elektrik kesildiği zaman, elle kumanda edilebilecek şekilde dizayn edilmiştir. Motorla kurmalı sistem, büyük güçlerin kumandasında kullanılır.

c-Basınçlı havalı tip mekanizma

Bu tip işletme mekanizmasında, kontakların açılmasını ve kapanmasını sağlayan kuvvet havadan elde edilir. Hava bir kompresörden sağlanır. Kompresör için ayrı bir düzenek gerektirmesi ve gürültülü çalışması dezavantajıdır. Genellikle büyük güçlerin kumandasında kullanılır.

d-Elektromanyetik bobinli tip mekanizma

Burada hareketli kontak elemanı milli mekanik mafsallar ile demir çekirdeğe sahip bobinler vasıtasıyla hareket ettirilir. Bobin enerjilenince oluşan kuvvet yönüne göre mili aşağı yukarı hareket ettirir. Bu şekilde açma-kapama sağlanır.

Kesici Seçimi

Kesici seçiminde aşağıdaki parametreler göz önünde bulundurulmalıdır:

Anma gerilimi

Kesicinin kullanılacağı şebekenin en yüksek geriliminin en üst sınırıdır. Buna göre bir kesicinin anma gerilimi, bağlı bulunduğu noktada meydana gelebilecek en yüksek şebeke geriliminden daha küçük olmamalıdır. Kesicilerin standart anma gerilimleri (kV) IEC’ ye göre şunlardır: 1- 6- 7,2- 12-17,5– 24- 36- 52- 72,5– 100- 123- 145- 170- 245– 300- 362- 420– 525- 765 KV’tur. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan kesici anma gerilimlerinin altı çizilmiştir.

Anma frekansı

Kesicinin çalıştığı şebekenin anma frekansı olup genelde 50Hz’dir.

Sürekli anma akımı

Bir kesicinin, bozulmaksızın sürekli olarak içindenngeçebilecek anma akımın etkin değeridir.

Kısa devre anma kesme akımı

Bir kesicinin anma gerilim değerinde, içindenAC ve DC bileşenleri bulunan, kontaklarının hasar görmeden kesebileceği ve kesici kutbunda arkın oluştuğu andaki arıza akımının etkin değeridir.

Anma kısa zaman akımı ve süresi

Bir kesicinin anma kısa zaman akımı, kesici kapalı iken kısa devre anma kesme akımına eşit bir akımın geçirebileceği ve sıcaklık yükselmesinde hasar görmeden dayanabileceği akım değeridir. Bu sürenin standardı bir saniyedir. Kesici plakasında etkin değer olarak verildiğinde, simetrik kesme akımına eşittir.

Darbe kısa devre akımı

Kesicinin dinamik olarak dayanacağı darbe kısa devre akımının tepe değeri olarak verilir. Simetrik kesme akımının yaklaşık olarak 3,5 katıdır.

Anma kısa devre akımı

Arıza üzerine kapamada oluşan akımın tepe değeri,kapama işlemi sırasında akımın oluştuğu anı izleyen geçici rejimde kesicinin bir kutbundaki akımı ilk büyük yarı dalgasının tepe değeridir. Bu değer kesici plakasında KA olarak verilen değerin yaklaşık 2,5 katıdır.