Kartuş Sigorta Nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri Nelerdir?

Kartuş Sigorta Nedir?

Kartuş sigorta, elektrik devresini aşırı akım ve kısa devre akımlarına karşı koruyan silindirik yapılı sigorta tipidir. Eriyen telli sigorta grubunda bulunan bu sigorta, hızlı açma sürelerine sahiptir.

Açma yapması için içerisindeki iletkenin erimesi gerektiğinden ve sigortanın değiştirilmesi zorunluluğundan dolayı son yıllarda yerlerini otomatik sigortalara bırakmışlardır.

Silindirik sigorta veya hrc kartuş olarak da adlandırılabilen bu koruma ürünleri elektriksel uygulamalarda halen kullanılabilmektedir.

Kartuş Sigortanın Yapısı ve Çalışma Prensibi

Kartuş sigortanın ortasında ince bir tel veya metal alaşımlı şerit ve bir elektrik devresine seri olarak bağlandığında kontak olarak kullanılan iki metal kapak vardır. İnce telin üzerinden nominal elektrik akımı miktarından daha fazla akım geçtiğinde belirli bir sıcaklıkta eriyecek şekilde tasarlanmıştır. Tel eridiğinde, açık devre olur ve elektrik akmaz.

Bu sigorta çalışma fonksiyonu olarak otomatik sigorta, kompakt şalter, motor koruma şalteri gibi akım koruma elemanlarına benzese de çalışma tipi olarak en çok NH sigortaya benzer. NH sigorta gibi iletkenin erimesi prensibine göre çalışır ve açma yaptklarında mutlaka yenisiyle değiştirilmelidir.

Ayrıca sigortanın yerine otutulabilmesi için tıpkı NH sigorta gibi bir altlık ile kullanılır. Bu altlığa kartuş sigorta altlığı denir. Kartuş sigortalar genellikle maksimum 100 veya 125A’e kadar üretilirler. Boyutları konulduğu altlığa göre değişir. 8,5×31,5 mm | 10x38mm | 14x51mm | 22x58mm boyutlarında üretilebilirler. Sigorta altlıklarının üzerinde sigortanın atıp atmadığının anlaşılmasını sağlayan göstergeler vardır.

Sigortanın dış kasası basınca ve termal şoka dayanabilmesi için seramikten yapılmıştır ve yüksek kesme kapasitesine sahiptir. Kontak kapakları gümüş kaplı bakırdan yapılmaktadır.

Kartuş Sigorta Çeşitleri

Kartuş sigortalar farklı tiplerde üretilebilmektedir. gL, gG ve aM tipi en çok kullanılan tiplerdir.

gL veya gG tip

Hızlı karakterli kartuş sigortalardır. Kabloların, hattın ve ekipmanın korunması için tasarlanmışlardır. Fiyatları uygundur.

aM tip

Yavaş karakterli kartuş sigortalardır. Motorların ve trafoların başlangıç akımlarına dayanmaları için gecikmeli olarak açmaları sağlanmıştır. Fiyatları biraz daha pahalıdır.

İkisinin arasındaki farkı şöyle örneklendirelim:

Diyelim ki elimizde 1A’lik gG ve aM silindirik sigorta olsun. Bu sigorta da 10A’lik bir akıma maruz kalsın. Bu durumda gG tipi sigorta 1 saniye içerisinde atarken aM tipi sigorta 2 saniye civarında atar. Aralarındaki fark budur. Farklı akım seviyeleri için açma süresi eğrileri üreticilerin kataloglarında ayrıntılı olarak verilmektedir.

Kartuş Sigortanın Kullanım Alanları

Koruma amaçlı kullanılan kartuş sigortaların bazı kullanım alanları şöyledir:

• Otomasyon ve dağıtım panolarında
• Ölçü aletlerinin korumasında
• İzole trafoların korumasında
• Parafudrların korumasında
• DC ve solar uygulamalarda
• Motor anahtarlamasında

Kartuş Sigorta Bağlantı Şeması

Kaynak