Kaçak Akım Rölesi Çeşitleri ve Kullanım Alanları

Kaçak akım rölesi, kendisine bağlı artık akım açma özelliği olan mekanik bir anahtardır. Yani temelde sadece toprağa akan bir kaçak akım olduğunda devreyi keser. Açma süresi, insan hayatı için riskleri en aza indirecek şekildedir. İlk kaçak akım rölesinin ne zaman ve kim tarafından geliştirildiği belli değildir, ancak ilk kez 1950’lerde kullanılmaya başlandığı düşünülmektedir. Kullanılmaya başladığı günden bu yana da adeta evrimleşerek çok farklı çeşitlerde üretilmiştir ve farklı kullanım alanlarına sahiptir. Şimdilerde dünyanın çoğu ülkesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu makalede kaçak akım rölesi çeşitleri konusuna değiniyoruz.

Kaçak Akım Rölesi Çeşitleri

Kaçak akım rölesi çeşitleri şunlardır:

1. 30mA hassasiyetli tip

Yüksek hassasiyetli kaçak akım rölesidir. (IΔn = 30mA) Hem dolaylı hem de doğrudan temas tehlikelerine karşı ek koruma sağlar. Çünkü insan vücudunun bir bölgesinden 30 mA’dan daha yüksek bir akım geçtiğinde, akımın çok kısa sürede kesilmemesi halinde insanlar için ciddi hayati tehlike oluşur. İnsan koruma kaçak akım rölesi olarak da geçer.

Kullanım alanları: Konutlardaki daire içi uygulamalardaki priz ve aydınlatma devrelerinde kullanılır.

2. 300mA hassasiyetli tip

300 mA kaçak akım rölesi yangın riskine karşı iyi bir koruma sağlar. Temel amacı tesisat ve yangın korumasıdır. Araştırmalar, binalarda yangın hasarlarının maliyetinin çok yüksek olabileceğini göstermiştir. Bazı testler, çok düşük bir kaçak akımın gelişebileceğini ve 300 mA’dan itibaren nemli ve tozlu ortamlarda yangın çıkarabileceğini göstermiştir.

Kullanım alanları: Konutlardaki kat panolarında kullanılır.

3. AC tipi

AC tipi kaçak akım rölesi, kullanıcıların sinüzoidal toprak akımlarına sahip olduğu tüm sistemler için uygundur. Alternatif akım sistemlerinde kullanılır.

Şebeke üzerindeki örtüşen voltaj darbeleri nedeniyle oluşabilecek darbeli kaçak akımlara karşı hassas değildir.

Kullanım alanları: Ev, ofis, endüstriyel tesis gibi alternatif akım ile enerjilendirilen yerlerde kullanıma uygundur.

4. A tipi

A tipi kaçak akım rölesi alternatif akımda ve/veya DC bileşenli titreşimli akımlarda kullanılır. Bazı elektronik cihazlar, sadece A tipi kaçak akım rölesinin algılayabileceği DC bileşenli darbeli bir arıza akımı üretir. Özellikle yeni nesil asansör veya UPS hatlarında DC akım kaynaklı gereksiz kaçak akım açmaları oluşur. A tipi kaçak akım röleleri oluşan bu DC akımı analiz eder ve gereksiz açma yapılması önlenmiş olur.

Kullanım alanları: Elektronik devrelerdir. Ayrıca asansör ve UPS uygulamalarında da kullanılır.

5. A-APR tipi

APR, standart tiplere (hem AC hem de A) göre istenmeyen açmalara karşı on kattan fazla dayanıklıdır. APR kaçak akım röleleri istenmeyen açmaların %99,9’unu ortadan kaldırabilir.

Kullanım alanları: Ne yazık ki, bu kaçak akım röleleri için IEC veya EN standartlarında bir sınıflandırma yoktur. Tek istisna Avusturya ulusal standardındadır: bunlara “Tip G” denir.

6. F tipi

F tipi kaçak akım rölesi, A tipinin bir uzantısı olarak, tek fazlı invertörler ve benzer ekipmanlara (örn. modern çamaşır makineleri) sahip yükler içindir. F tipi kaçak akım rölesinin üzerine toprak arızasını simüle etmek için (A tipine göre) ek testler eklenmiştir. Tek fazlı bir invertör varlığında, Tip F, istenmeyen açmalara karşı güçlü bir bağışıklık ile karakterize edilir.

Kullanım alanları: Tip F kaçak akım röleleri, A tipi kaçak akım rölelerinin modern elektronik cihazları düzgün bir şekilde kapatamadığı ev tesisatlarında kullanılır.

7. B tipi

Düzgün DC kaçak akımlarını ve nominal frekansta sinüzoidal alternatif akımları algılamak için B tipi kaçak akım koruma rölesi kullanılır. Hem alternatif hem de doğru akımın birlikte kullanıldığı ve zor çevre şartlarının bulunduğu tesisatlarda kullanılır.

Kullanım alanları: B tipi kaçak akım rölesi, yüksek doğru akım bileşenli (6 mA’den fazla) 3 ve/veya yüksek frekanslı toprak hata akımı üreten lineer olmayan devreler için uygundur. Bunlar doğrultucular, yüksek düzeltme kapasiteli yarım dalga doğrultucular, aktif güç faktörü düzelten doğrultucular, solar paneller ve değişken frekanslı sürücülerdir.

8. B+ tipi

Şu anda B+ tipi yalnızca Almanya’da geçerli olan bir DIN VDE 0664-100 spesifikasyonunda sunulmaktadır. B+ Tipi, Alman Sigorta Şirketleri Birliği tarafından tavsiye edildiği gibi, çoğunlukla yangından korunma riskini önlemek için kullanılır.

9. Gecikmeli tip

Gecikmeli tip kaçak akım rölesi gecikmeli açma şekline sahiptir ve seçiciliği garanti etmek ve gücü yalnızca sistemin arızadan etkilenen kısmıyla sınırlamak için devre kesicilerin önüne monte edilir. Açma süresi ayarlanamaz. Akım büyüdükçe kaybolma eğiliminde olan küçük akımlar için dahili bir gecikme ile önceden belirlenmiş bir zaman-akım karakteristiğine göre açma işlemini gerçekleştirir.

Kullanım alanları: Kaçak akım rölesinin açma süresine gecikme verdirilmek istenen bina uygulamalarında kullanılır.

10. Voltajdan bağımsız tip

Voltajdan bağımsız kaçak akım rölesi mekanizmayı doğrudan açmak için toprak arıza akımının enerjisini kullanır. Bu tip rölede algılama bobininden gelen çıkış, özel olarak yapılmış bir manyetik röleyi çalıştırır ve böylece şebeke voltajından bağımsız olarak röle mekanizmasını serbest bırakır.

11. Voltaj bağımlı tip

Voltaja bağlı kaçak akım rölesi, bir açma solenoidi veya rölesini çalıştırmak için algılama bobininden gelişmiş bir sinyal sağlamak için genellikle bir elektronik amplifikatör kullanır.

Kaynak