Kablo yüksüğü nedir? Kablo yüksüğü neden kullanılır?
Kablo yüksüğü nedir?
Kablo yüksüğü, kabloyu vidalı bir terminal içerisinde sağlam bir şekilde sabitlemek amacıyla kablo uçlarına takılan bir bağlantı ekipmanıdır. Yüksük takılarak kablo sonlandırılmış ve iletkenliği artırılmış olur.
Kablo yüksüğü neden kullanılır?
Yüksükler genelde şu amaçlar için kullanılır:
Çoğu elektrik bağlantısı için yalıtılmış damarlı kablo ideal bir seçimdir. Damarlı kablolar ince yapılı bakır iletkenlerin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuştur. Bu ince yapısı nedeniyle kabloyu montaj yapmak istediğinizde, yani uçlarındaki plastik muhafazayı sıyırdığınızda uçlarında dağılma gözlemlersiniz. Bu dağılma bir yüksük kullanılarak toparlanabilir. Kablo gücünü ve sağlamlığını geri kazanır.
İkinci bir neden ise damarlı kablo klemense direkt olarak (yüksüksüz) bağlanıp üzerinden akım geçirilirse kablonun ince iletkenleri dağılmaya uğrayabileceğinden bağlantı noktasında kısa devre ve ark oluşabilir. Korozyona da açık hale gelir. Kablo klemense bir bütün halinde tutunamayacağından dolayı bağlantı verimi de azalacaktır.
Korozyon neden göz önünde bulundurulmalı?
Korozyon artıkça kontak temas direncindeki artar. Temas direnci arttıkça da bağlantının içindeki sıcaklık seviyesi artar ve daha yüksek akım oluşur. 0,43 mΩ değerinin üzerindeki bir kontak direnci yalıtım kaybına, kısa devrelere ve pano içinde yanmalara neden olabilir.
Kablo yüksüğü kullanılarak damarlı esnek kabloya bağlantı noktalarının girişinde sert bir kablo dayanıklılığı verilebilir. Yüksükler montajı önemli ölçüde basitleştirir, güvenliği arttırır ve maliyetli pano arızası riskini azaltır.
Aşağıdaki grafikte tek damarlı sert bir kablo (mavi), çok damarlı soyulmuş bir kablo (bordo) ve çok damarlı soyulmuş ve yüksüklü bir kablonun (yeşil) kontak dirençlerinin zamanla değişimi gösterilmiştir. Görüldüğü gibi yüksük kullanılan birçok damarlı kablonun kontak direnci neredeyse tek damarlı sert bir kablonun direncine eşittir.
Yüksükler ayrıca montaj ve demontaj işlemleri sırasında kolayca sökülüp takılabilir. Yaylı klemenslere takıldıklarında klemensin içerisine direkt olarak sürülerek zamandan tasarruf sağlarlar.
Kablo yüksüğünün yapısı ve çeşitleri
Kablo yüksüğünün metal kısmı bakır malzemeden yapılır ve üzeri kalay ile kaplanır. İzolesi ise polyamid veya PVC’den yapılır. Yüksükler genellikle bağlanacağı kablonun kesiti ile eşleştirilirler. Örneğin 2,5’luk bir yüksük 2,5mm2’lik bir kabloya bağlanacağı anlamına gelir.
Tip olarak da şöyle ayrılabilirler:
İzoleli: Yüksük ve kablonun buluştuğu noktada poliamid veya PVC izolasyon vardır.
İzolesiz: Yüksük ve kablonun buluştuğu noktada izolasyon yoktur.
Tekli: Tek yüksük bir kabloya takılabilir.
Çiftli: Tek yüksük iki kabloya takılabilir.
Çoğu yüksük DIN 46228 standardına göre Alman ve Fransız normlarına göre farklı renk kodlarında üretilir. Bu renk kodlarını kontrol etmekte fayda vardır.
Kablo yüksüğü nasıl takılmalıdır?
- Kablo açısız bir şekilde ve damarlara zarar da vermeden kesilmelidir.
- Kesilirken yüksüğün uzunluğu ve iletkenin kesiti göz önünde bulundurulmalıdır.
- Yüksük takıldıktan sonra iletken demetinin uçları 0,5 mm’den fazla dışarı sarkmayacak şekilde ayarlanmalıdır.
- Kablo uçları ince ince dağılmayacak şekilde toplanmalıdır. Hafifçe bükülmelidir.
- Plastik yüksük girişinin dışında iletken tel kalmayacak şekilde yerine yerleştirilmelidir.
- Yüksük sıkma aparatı ile belirtilen tork ölçülerinde sıkılmalıdır.
- Takılma işlemi bittikten sonra kablonun ve yüksüğün sağlamlığı hafifçe çekilerek kontrol edilmelidir.
Aşağıdaki video da size yardımcı olabilir:
Kablo yüksüğü seçimi
Kablo yüksüğü seçerken dikkat edilmesi gereken parametreler şöyledir:
- Bağlanılacak kablonun kesiti
- Renk
- Yüksük boyutları (plastik ve metal kısım)
- Başlığın yapısı ( İzoleli mi izolesiz mi?)
- Kablo soyulma veya sıyrılma uzunluğu
- Tekli veya ikili bağlantı yapılıp yapılmayacağı (Bazı yüksük modellerine tek yüksüğe iki farklı kablo bağlanabilir)
- Uluslararası standartlar
