Kablo Tipleri ve Özellikleri: Teknik Bir İnceleme!

Kablo çeşitleri konusunu tam olarak anlayabilmek için kablo tiplerini tek tek incelememiz gerekiyor. Ayrıca kabloların TS (Türk standartları), VDE (Alman standartları), IEC (İnternational Electrical Comission), BS (British Standart) sembollerine göre sınıflandırıldığını bilmeliyiz.
Kablo çeşitleri konusuna girmeden önce kablonun tanımını yapalım.
Elektrik enerjisini ileten, iki elektrik cihazını birbirine elektrik akımıyla bağlayan veya herhangi bir sinyali bir yerden başka bir yere iletmede de kullanılan, elektriğe karşı yalıtılmış, bir veya birden çok damardan oluşan yalıtılmış iletkenlere elektrik kablosu denir.
Kablolar elektronların geçerek elektrik akımını oluşturduğu kısım olan iletken ve akan elektriğin güvenliğini sağlamak üzere iletken teli saran plastik yapı malzemesi olan yalıtkandan oluşur. Yalıtkan malzemeler sayesinde kablolar atmosferik olaylardan etkilenmezler, döşendikleri yerlerdeki kimyasal etkilere, su, rutubet ve hava koşullarına karşı koruma sağlarlar.

Kablo Tipleri
Kullanım alanlarıyla beraber kablo çeşitleri şunlardır:
1. N Kabloları (TS)
Sabit olarak sıva üstü ve sıva altında kullanılır. Normal ve hafif işletme şartlarında çalışan elektrik tesislerinde kullanılır.
a. NVV kablolar
VDE karşılıkları NYM’dir. Bir veya çok telli, bakır iletkenli, bir veya çok damarlı protodur (PVC bazlı özel bir termoplastik ) yalıtkanlı, protodur dış kılıflı antigron alçak gerilim kablosudur. Toprak altına döşenmez. Çeşitli kesitte ve damarlı yapılmaktadır, 1,5- 2,5- 4- 6-10- 16 mm² kesitlerinde ve 2,3,4 damarlı olarak üretilir. Kuru, rutubetli ve ıslak yerlerde, yangın ve patlama tehlikesi olan atölye, fabrika, işyeri ve depolarda açıkta kullanılırlar. Sabit olarak boru içinde sıva üstünde ve sıva altında kullanılırlar.


2. Y Kabloları (TS)
Enerji, şebeke ve aydınlatma, kumanda (enerji santrallarının vb.) kablosu olarak hariçte, kablo kanallarında, toprak altında özel olarak imal edildiği takdirde tatlı ve tuzlu suda kullanılır. Sabit tesislerde kullanılan ve ağır işletme koşullarına dayanıklı kablodur.
a. YVV kablolar
VDE karşılıkları NYY’dir. IEC karşılıkları YY’dir. Bir veya çok telli, bakır iletkenli bir veya çok damarlı, protodur yalıtkanlı, protodur dış kılıflı alçak gerilim enerji kablosudur. Enerji, şebeke ve aydınlatma kablosu olarak açıkta, kablo kanallarında, toprak altında, özel olarak imal edildiği takdirde tatlı ve tuzlu suda kullanılırlar.


b. YE3SV kablolar
VDE karşılığı N2XSY’dir. IEC karşılığı 2XSY’dir. Çok telli, bakır iletkenli, dielektrik kayıpları çok küçük Protothen-x (Saf polietilenin çeşitli yöntemler uygulanarak, mekanik özellikleri geliştirilmiş termoset yalıtkan ) yalıtkanlıdır. Özel iç ve dış yarı iletken tabakalı, yüksek kısa devre akımlarına karşı uygun kesitte ve özel olarak takviye edilmiş bakır ekranlı, protodur dış kılıflı, bir damarlı orta gerilim enerji kablolarıdır. (E3-Çapraz bağlı polietilen, S-Siper, V-PVC termo plastik yalıtkan veya kılıf) Elektriksel kayıpları benzerlerine göre çok düşük olan bu kablolar, kısa devre akımının büyük olduğu yerleşim ve sanayi bölgelerinin elektrik enerjisi ile beslemelerinde ve yük artışları beklenen şebekelerde haricen kablo kanallarında, dahili olarak da toprak altında kullanılırlar.


c. YSLTK-JZ (VDE) Kablo
İnce çok telli bakır iletkenli, protodur yalıtkanlı, damarları numaralı, üzeri lastik kılıflı taşıyıcı elemanlı, kuru, buharlı ve ıslak yerlerde asansör, vinç ve yürüyen bant tesislerinde kullanılan kablolardır. Standart kesitleri 1 mm² x (7, 12, 18, 24, 30 damarlı) olarak yapılmaktadır.





3. H Kabloları (TS)
Kapalı ve kuru yerlerde, sabit tesislerde ve hareketli cihaz bağlantılarında, sıva altı ve sıva üstünde kullanılır.
a. H05V- U kablo
Eski TS sembolü NV’dir. Kapalı ve kuru yerlerde, sabit tesislerde, dağıtım tablolarındaki irtibatlarda, sıva altı ve sıva üstünde boru içinde, kroşeler üzerinde kullanılan bir damarlı kablodur. Standart kesitleri 0,5- 0,75- 1 mm²dir. Müsaade edilen işletme sıcaklığı 70ºC’dir (Harflerin anlamları; H- Harmonize tip, 05- 300 ile 500 Volt gerilim, V- PVC yalıtkan, U- Tek telli)


b. H03VV- F kablo
Eski TS sembolü FVV’dir. Mekanik zorlamaların az olduğu kapalı ve kuru yerlerde, hareketli irtibat kablosu olarak kullanılır. İnce çok telli bakır iletkenli çok damarlı, protodur yalıtkanlı, protodur dış kılıflı, fleksibl kablolardır. Standart kesitleri 0,50 mm² x (2 ,3 veya, 4 damarlı )- 0,75 mm² x (2 , 3 veya, 4 damarlı ) olarak yapılmaktadır (H- Harmonize tip, 03- 300 volt gerilim, V- Pvc yalıtkan, F- Fleksibl ince çok telli)


c. H05RR- F kablo
Kalaylı, ince çok telli, bakır iletkenli lastik yalıtkanlı, çok damarlı, lastik dış kılıflı endüstriyel tip kablolardır. Rutubetli yerlerde, su ısıtıcıları, elektrik ocakları, el matkapları ve elektrikli el lambaları gibi taşınabilir atölye cihazlarında, mekanik etkilerin az olduğu yerlerde kullanılır. Standart kesitleri 0,75- 1- 1,5- 2,5- 4 mm² x (2, 3 veya 4 damarlı) olarak yapılır (H- Harmonize tip, 05- 300/500 V gerilim, R-Çok telli, F-Fleksibl ince çok telli )


d. H05VV5-F (TS) kablo
İnce çok telli, bakır iletkenli, protodur yalıtkanlı, damarları numara baskılı, flexibl kontrol, ölçü ve kumanda kablolarıdır. Mekanik zorlamaların bulunmadığı yerlerde, kontrol cihazlarında, bilgisayar sistemlerinde kullanılır. Standart kesitleri 0,75 mm² x çeşitli damar sayılarında yapılır.


e. H07V-U (TS) NYA kablo
Bakır iletkenli, pvc izoleli kablodur. Genellikle max 70 dereceye kadar çalışırlar. Kullanıldığı yerler: Dağıtım panolarında, sabit tesislerde, tesisatlarda boru içinde, kapalı ve kuru ortamlarda kullanılır.


f. H05V-K (TS) NYAF kablo
İnce çok telli bakır, pvc izoleli kablodur. Genellikle max 70 dereceye kadar çalışırlar. Kullanıldığı yerler: Dağıtım panolarında, sabit tesislerde, tesisatlarda boru içinde, kapalı ve kuru ortamlarda kullanılır.


g. H03VV-F(TS) TTR kablo
İnce çok telli bakır, pvc izoleli ve pvc dış kılıflı kablo. Genellikle max 70 dereceye kadar çalışırlar. Kullanıldığı yerler: Mekanik zorlamanın az olduğu uygulamalarda kullanılırlar. Genelde ev gereçlerinde tercih edilir.


4. Diğer kablolar
a. Alpek kablo
Alpek tipi hava hattı kablolarında, plastik yalıtkanlı alüminyum faz iletkenleri çıplak nötr iletkeni etrafında bükülerek sarılmıştır. Askı teli bütün yükü ve gerilmeleri taşır. Alçak gerilim hatlarında kullanılır.


b. Sıcaklığa dayanıklı kablo
Yüksek ortam sıcaklığının bulunduğu kuru yerlerde kullanılır. Örnek SİA(E) kablo.


c. Haberleşme kablosu
Plastik izoleli ve kılıflı, yer altı-kanal- askı telli havaî, dış ve iç tesisatta kullanılır. Dielektrik kayıpları çok azdır. Örnek: KPD-V kablo


d. Koaksiyel kablo
Anten kablosu olarak kullanılmaktadır. Empedansı 75 Ω, kablonun ortasında üzeri yalıtılmış ve canlı uç olarak anılan bir iletken bulunur. Yalıtkanın üzerinde ise hasır şeklinde örülmüş metal siper vardır.


e. Fiber optik kablo
Cam fiberden yapılmıştır, ışık aktarımı yapılmaktadır, aktarılan ışık dönüştürücü vasıtasıyla tekrar elektrik sinyaline çevrilir, elektromanyetik alanlardan etkilenmez.

