Kablo bağı nedir? Nasıl seçilir? Çeşitleri nelerdir?

Bir elektrik tesisatında çok sayıda kablo bulunur. Bu kablolar bir demet halinde aynı doğrultuda çekilebilirler. Peki bu kabloları bir arada tutmanın en ucuz ve pratik yolu nedir? Kablo bağı dediğinizi duyar gibiyim. Basit bir mantıkla çalışan bu bağlantı parçaları aslında bilmediğiniz çok sayıda teknik detaya sahip olabilir. Yazının sonuna kadar okuduğunuzda kablo bağcıkları ile ilgili tüm teknik parametrelere hakim olacaksınız. Öncelikle bu ürünün bir tanımını yapalım.

Kablo bağı nedir?

Kablo bağı; elektrik panosu, bilgisayar, kablo demeti, makine gibi ekipman ve cihazlarda bulunan her türlü kabloyu düzenlemek için kullanılan ekipmandır. Çoğunlukla bir kez kullanılan, ancak tekrar kullanılabilir modelleri de olan plastik, naylon, kauçuk, paslanmaz çelik klipstir.

Düşük maliyetleri ve kullanım kolaylıkları nedeniyle her yerde bulunur ve bu sayede çok çeşitli uygulamalarda kullanılabilir. Kablo bağı üretimi yapan firmalar da çok çeşitli modellerde ve renklerde kablo bağcıkları üretirler.

Adeta bir kemer gibi işlev gören kablo bağları, küçük kablo demetlerini bir arada tutmak için küçük boyutlarda üretilirler. Ayrıca büyük parçalar için uzun uzunluklarda ve güçlü çekme dayanımlarında da üretilen tipleri de mevcuttur. Her bağcık, bir ucunda tırtıklı “dişlere” sahiptir; bu dişliler kafanın içinde veya bandın diğer tarafında bulunan bir pençe şeklinde kilitlenerek çalışır.

Kablo bağı neden kullanılır?

• Kabloları düzenli tutar ve birbirlerine dolaşmalarını önler. Kabloları organize eder.
• Kabloların bulunduğu yerleri düzenli ve temiz gösterir. Görüntü kirliliğini önler.
• Kablolar bir arada tutularak cihaz içerisinde veya pano içerisinde yerden kazanç sağlar.
• İnsanların veya diğer canlıların kabloların üzerine takılmasını önler. Bu da kabloların bağlantısının kopmasını, kablo konektörlerine veya diğer donanımlara zarar gelmesini önler.

Kablo bağı seçimi

Bütün bağlar, üretici tarafından belirtilen yanıcılık direnci gereksinimlerini karşılamalıdır. Bu bağların çoğu manuel olarak ayarlanabilir ve kurulum süresini azaltmaya yardımcı olmak için çeşitli pnömatik aletler ile beraber montajlanabilir.

Kablo bağı seçerken bağcığın yapıldığı malzeme çok önemli bir özelliktir. Yaygın kullanılan malzeme çeşitleri alüminyum, kumaş, naylon, PTFE, PVC ve paslanmaz çeliktir. Malzeme uygulamada istenen süre boyunca çalışacak kadar güçlü olmalıdır. Ayrıca korozyona, aşırı aşınmaya veya hasara neden olmamalıdır ve kablo malzemesiyle uyumlu olmalıdır.

Kablo bağının mekanik ve gerilme direnci de uygulamaya bağlı olarak dikkate alınmalıdır. Kablo bağı demetini zorlayabilen uygulamalar için, minimum gerilme mukavemetini dikkate almak önemlidir. Bu, kablo bağı kilitlendiğinde kablo bağı için referans bir mekanik özelliktir. Döngü gerilme dayanımı hem kilitleme tasarımına hem de malzemenin gerilme dayanımına (psi) bağlıdır.  

Maksimum çap kablo demetlerinin bir arada yuvarlak ve toplu bir biçimde sarılabileceği alanın çapı anlamına gelir. Kablo bağının uzunluğu ve genişliği, bağlanması gereken kablo miktarının yanı sıra kablo türüne de bağlıdır. Kablo bağı tamamen dönebilmeli ve tam olarak kilitlenebilmelidir. Sıcaklık aralığı da bağcığın en verimli bağlanabileceği çevre sıcaklığı anlamına gelir.

Kablo bağı çeşitleri

Kablo bağları çok farklı tiplerde üretilmektedir. Bunlardan bazıları şöyledir:

Standart kablo bağları

Tek parçalı, kendinden kilitlemeli bir bağlantı elemanıdır. Normalde tek kullanımlı olarak kabul edilirler ve 14 mm’den 360 mm’ye kadar olan demetleme gereksinimlerini ve 8 ila 144 kg arasında çekme halkası dayanımını karşılayabilirler. Çok çeşitli renklerde satın alınabilir ve bağların genişliği de değişebilir.

Serbest bırakılabilir kablo bağları

Birden fazla kullanılabilirler ve prototipler üzerinde çalışmak için idealdirler; çünkü yeni kabloların kapalı bir demete eklenmesine izin vermek için kolayca yeniden açılabilirler. Serbest bırakılabilir bir kablo bağı, yaklaşık 20 kg kuvvet alabilen bir kol veya düğmeyi içerir. Standart renkler beyaz veya siyahtır; ancak farklı renkteki bazı kablo bağları pazarda kullanılmaya başlanmıştır.

Montaj başlıklı kablo bağları

Bir montaj deliği içerecek şekilde tasarlanmıştır. Bu özellik kablo bağının bir vida ile sabitlenmesini sağlar. Böylece bir araç şasisine, panele veya duvara sabitlenebilir. Bu tip bağcıklar, 20 ila 60 kg arasındaki demet kuvvetleri için kullanılabilir. Standart renkler normalde siyah veya doğal naylondur.

İtmeli montaj (push-in) kablo bağları

Ek bir sabitleme olmadan kabloların bir panele veya kasaya bağlanmasına izin verebilecek yerleşik bir montaj girişine sahiptir. Bağlantının montaj kısmı önceden delinmiş bir deliğe kolayca yerleştirilir ve yerine kilitlenir.

Kendinden yapışkanlı kablo bağları

Kendinden yapışkanlı bağlar, kablo bağı ve ayrı kızak gereksinimini ortadan kaldırır. Elle hızlı ve kolay sabitlemeye ihtiyaç duyulan işler için idealdir.

Çift başlı kablo bağları

Ayrılması gereken iki paralel kabloyu çalıştırmak için idealdir. İlave kablo bağlarına ihtiyaç duyulmaksızın ikinci bir kablo bağlantısının kurulmasına izin verir.

Paslanmaz çelik kablo bağları

Otomotiv veya endüstriyel ortamda ya da naylon kablo bağının işe yaramadığı uygulamalarda en yaygın olarak kullanılan tiplerdir. Zorlu ortamlar veya sıcak atmosferlerde kullanım için idealdir. Standart olarak 200 mm veya 360 mm seçeneği olmak üzere iki genişlikte ve 4,5 mm ve 7,9 mm boyutlarındaki seçenekleri de mevcuttur.

Tekrar kullanılabilir kablo bağları

Bir kereden fazla kullanılmak üzere tasarlanmıştır ve kullanımları çok pratiktir. Tetik bırakma mekanizması her şeyi sıkıca bir arada tutar ve yalnızca insan dokunuşuyla serbest bırakır. Pençe serbest bırakma butonu kafa mandalının bir parçasıdır ve mandalı bağcıktan serbest bırakmak için mandal tutamacının aşağı bastırılmasıyla serbest bırakılabilir. Böylece kuyruk kolayca çıkarılabilir.

Kablo bağı etiket taşıyıcısı

Kablo demetlerinin tanımlanması için kullanılır. Yazıcı ile veya elle yazılarak kablo demetlerinin üzerine yerleştirilirler ve kabloların gruplanıp numaralanmasını sağlarlar.

Kablo bağını kim bulmuştur?

Kablo bağları ilk olarak 1958’de Amerika’da Thomas & Betts adında bir elektrik üretim şirketi tarafından icat edilmiş ve patentlenmiştir. ‘Ty-Rap’ markası altında tanıtılmışlar ve temel tasarımı ilk yaratıldığından bu yana çok az değişmiştir.

Thomas & Betts, 1898 yılında Princeton Üniversitesi’nden yeni mezun olmuş iki genç mühendis olan Robert M. Thomas ve Hobart D. Betts tarafından kurulmuştur. Şirket daha sonra 2012’de İsveç-İsviçre teknoloji şirketi ABB Group tarafından devralınmıştır.

‘Ty-Rap’ kablo bağı mucidi Maurus C. Logan, Thomas & Betts’te uzun yıllar çalışmış ve kariyerini şirketin genel başkan yardımcısı olarak tamamlamıştır.

Kablo bağları aslında havacılık endüstrisinde kullanılmak üzere icat edilmiştir. İlk olarak, ticari uçakların içinde bulunan yüzlerce kablo tesisatının bir araya getirilmesi problemini çözmek için geliştirilmişler ve şimdi yarış araba motorlarından alet tutucularına kadar hemen hemen her yerde kablo bağlarına rastlamak mümkün olmuştur.

İlk kablo bağları paslanmaz çelikten yapılmış, ancak 1970’lerde plastik ve naylondan yapılmış olarak değiştirilmişlerdir.

Paslanmaz çelik kablo bağları hala üretilse de, renk çeşitliliği sayesinde plastik ve naylon bağlar daha popülerdir.

Kendiliğinden sabitlenen ve neredeyse tahrip edilemez olan kablo bağı tasarımı, basit bir teknolojiyle karmaşık bir sorunu çözer ve her ortamda kabloları düzenli olarak kullanmak için mükemmel bir üründür.

Kablo bağı nasıl açılır?

Aşağıdaki videoda bu sorunun cevabını bulabilirsiniz: