Frekans, Periyot, Saykıl, Genlik, Dalga Boyu Nedir?

Ses, ısı, ışık ve elektromanyetik dalgalar gibi pek çok fenomenin temelini oluşturan kavramlar arasında frekans, periyot, saykıl, genlik, dalga boyu yer almaktadır. Bu kavramlar, dalgaların nasıl oluştuğunu ve nasıl yayıldığını anlamamıza yardımcı olarak, teknolojideki gelişmelerde de önemli rol oynamaktadır. Bu makalede, bu kavramların ne olduğunu ve nasıl ölçüldüklerini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Frekans Nedir?

Birim zamanda oluşan tekrar sayısına “frekans” denir.

Frekans’ın başka çeşitli tarifleri yapılabilir:

• Frekans bir olayın birim zaman (genel olarak 1 saniye) içinde hangi sıklıkla, kaç defa tekrarlandığının ölçümüdür.
• Elektrikte: AC frekansı, alternatif bir akım (ac) sinüs dalgasındaki saniye başına devir sayısıdır. Bir sinüs dalgasının pozitif-negatif bir çevrimi tekrarlaması veya tamamlaması sayısıdır.
• CPU teknolojisinde işlemcinin saniyedeki operasyonel saat çevrimini belirtir.
• Frekans terimi ayrıca, bir ses dalgası veya bir ışık dalgası gibi bir elektromanyetik dalganın saniyedeki devirlerini de ifade edebilir.

Frekans ile ilgili bazı değerler

Şebeke frekansı: 50 Hz veya 60 Hz

Frekans konvertörleri sürücüler: 1-20 kHz. Taşıyıcı frekans kullanırlar

Ses frekansı: 15 Hz…20 kHz (insan kulağının duyabileceği aralık).

Radyo frekansı: 30-300 kHz

Düşük frekans: 300 kHz … 3 megahertz (MHz).

Orta ölçekli frekans: 3…30 MHz.

Yüksek frekans: 30…300 MHz.

Frekans birimi

Frekans, 19. yüzyıl Alman fizikçisi Heinrich Rudolf Hertz‘in ismiyle adlandırılan hertz biriminde ölçülür. Hertz ölçümü, Hz olarak kısaltılır ve saniye başına geçen dalgaların sayısı demektir.

Bir akım saniyede bir devir tamamlarsa, frekans 1 Hz’dir. Saniyede 50 devir, 50 Hz’e eşittir. (Türkiye’deki standart alternatif akım frekansı)

Frekans formülü

Frekansını ölçmek için bir olayın belirli bir zaman aralığında kaç kere tekrar ettiği sayılır, sonra bu sayı zaman aralığına bölünerek frekans elde edilir.

F = 1 / T’dir.

F = Frekans’tır

T = Periyot’tur.

Şimdi de periyot kavramını inceleyelim..

Periyot Nedir?

Elektrikte ve fizikte: Bir tam dalganın oluşması için geçen süreye periyot denir. “T” harfi ile gösterilir. Frekans ile ters orantılıdır. Birimi saniyedir.

(Elektrikteki periyot kavramı ile kimyadaki periyot kavramının birbirine karışmaması için hatırlatalım. Kimyada Periyot:  Periyodik cetvelde yatay satırlardan her biridir.)

Periyot formülü

T = 1 / F’dir.

Saykıl Nedir?

Saykıl, bir tam alternatif akım veya gerilim dalgasıdır.

Yani bir eğrinin sıfırdan başlayarak pozitif maksimum değere yükselmesi, tekrar düşerek sıfıra ve  negatif maksimum değere inmesi,  buradan da tekrar sıfıra ulaşmasına “saykıl” denir.

Saykılla periyotun karışmaması için hatırlatalım:

Bir saykılın tamamlanması için geçen zamana periyot denir. Yani saykıl bir tam dalga turuna verilen isim, periyot ise bu dalga turunun gerçekleştiği süredir.

Genlik Nedir?

Genlik, bir dalganın tepesinden çukuruna kadar olan düşey uzaklığın yarısıdır.

Genlik farklı şekillerde de tanımlanabilir:

• Periyodik bir harekette maksimum düzey olarak da tanımlanabilir.
• Genlik, periyodik olarak değişen bir miktarın maksimum mutlak değeridir.

Dalga boyu nedir?

Dalga boyu, bir dalga grubunun tekrarlanan birimleri arasındaki mesafedir. Sembol olarak lamda (λ) harfi ile gösterilmektedir.

Dalga boyu frekans ile ters orantılı bir ilişki vardır. Dalga boyu uzadıkça frekans azalır.

Dalga boyu hesaplama

λ = v / f

λ: dalga boyu

v: dalga yayılma hızı

f: dalganın frekansı

Çoğu durumda, dalganın boşlukta ilerlediğinin kabulü ile dalga hızı (v) ışık hızı (c) olarak seçilir. Bu durumda formül aşağıdaki gibi olur:

λ = c / f

λ: dalga boyu

c: ışık hızı

f: dalganın frekansı

Periyot formülümüz ise T = 1 / F idi.

O zaman dalga boyu ve periyot ilişkisi de şöyle olur:

λ = T x v

λ: dalga boyu

T: periyot

v: dalga yayılma hızı

Kaynak