Endüstri 4.0 nedir? Uygulama örnekleri nelerdir?
Sanayinin içerisinde iş yapan herkes son yıllarda Endüstr 4.0 terimini daha çok duymaya başladı. Hakkında bir çok araştırma yapılan bu konseptin ne olduğunu biraz daha zihninizde canlandırmak için uygulama örnekleri vermek oldukça faydalı olacaktır.
Öncelikle Endüstri 4.0’ın tanımını yaparak başlayalım.
İçindekiler
Endüstri 4.0 nedir?
Üretim sektöründeki önemli endüstriyel devrimler sonrası ülkeler ve şirketler bu değişimlere ayak uydurmak zorunda kalmış ve artan rekabet koşulları arasında rekabet üstünlüklerini devam ettirebilmek amacıyla bazı stratejiler geliştirmişlerdir. Endüstri 4.0 bu stratejilerin ve gelişmelerin genel adıdır.
Üretim sahalarının dijitalleşmesi ile beraber tam anlamıyla bir dönüşümün ortasında olduğumuz söylenebilir. İmalatta ve üretim teknolojilerinde meydana gelen bu dönüşüm Endüstri 4.0 olarak adlandırılıyor. Endüstri 4.0 kavramını daha iyi algılayabilmek için daha önceki endüstriyel dönüşümlerin neler olduğunu bilmekte fayda var.
Endüstri 1.0 – Su ve buhar gücü ile mekanizasyon (1760 – 1840)
Endüstri 2.0 – Elektrikle çalışan seri üretim ve montaj hatları (1870 – 1914)
Endüstri 3.0 – Bilgisayar teknolojisi ve otomasyon (1960 – 20??)
Endüstri 4.0 – Akıllı fabrikalar ve siber fiziksel sistemler (Günümüzde)
Endüstri 4.0’ı tanımı sihirli bir pazarlama kelimesi gibi görünse de üretimde gerçekten dikkat çeken gelişmeler yaşanıyor. Endüstri 3.0 ile birlikte hayatımıza giren bilgisayarlar üretimde yepyeni bir anlayış getirdi. Otomasyon kavramı doğdu ve zamanla da gelişti. Tüm fabrikalar otomasyon sistemleriyle donatılmış durumda. Ama sonuçta bu bilgisayarlar bir insan tarafından kullanılıyor ve onun dediklerini yapıyor, karar alma kabiliyetleri yok. Endüstri 4.0 evresinde bu bilgisayarların birbiriyle haberleşecekleri ve kararları kendilerinin alacağı varsayılıyor. Hatta geçmiş tecrübelerinden yararlanacaklar, tuttukları dataları yorumlayarak öğrenecekler ve birbirlerine de öğretecekler. Dolayısıyla üretim daha az kayıpla gerçekleşecek. İnsan ve makine hataları önlenmiş olacak ve verim üst seviyeye çıkacak. Fabrikalar daha da akıllı olacak.
Endüstri 4.0 ya da Dördüncü Sanayi Devrimi, gerçek zamanlı verilerin otomasyonunu, iletişimini ve kullanımını geliştirmek için Nesnelerin İnterneti (IOT) ve Yapay Zeka (AI) gibi enstrümanlar ile üretim süreçlerini ve teknolojiyi birleştirmeye yönelik yeni bir yaklaşımdır. Çalışan tüm insanlar Endüstri 4.0 tarafından güçlendirilecek ve geliştirilecek.
Endüstri 4.0’ın bileşenleri şunlardır:
- Nesnelerin interneti ve sensörlerin yaygın kullanımı
- Büyük veri ve analytics araçları
- Yapay zeka ve makine öğrenmesi
- Makineden makineye ve nesnelerin internetine yönelik LPWAN’lar
- Artırılmış gerçeklik
- Gelişmiş robotlar
- Katmanlı imalat
Endüstri 4.0’ın üretime sayısız fayda sağlayacağı tahmin ediliyor. Bu ilerlemeler küçük ölçekte gerçekleşmeye başladı ve üretimin verimi günden güne artıyor. Analytics araçları, yani datayı analiz eden araçlar müşterilerin beklentilerini ve nasıl bir ürün kullanmak istediklerini verilerden yararlanarak tespit edecek ve ürün geliştirmeler ve üretimler buna göre yapılacak. Sensörlerden elde edilen veriler, düzeltici bilgiler ve tahmini bakım uyarıları sağlamak için sürekli durum güncellemeleri sağlayarak üretimi optimize etmeyi kolaylaştıracak .3 boyutlu yazıcılar ile küçük ölçekli üretimler son derece esnek veya kolay bir şekilde yapılabilecek. Artırılmış gerçeklik, verimliliği ve öğrenmeyi artıracak, makineler ise güvensiz veya karmaşık görevlere sahip insanlara yardımcı olacak ve daha otonom hale gelecektir.
Endüstri 4.0 örnekleri
Birçok kuruluş kendisini endüstri 4.0’a adapte etmeye çalışıyor ve endüstri 4.0 uygulamaları geliştirmeye çalışıyor. Yeni lanse edilen ürünlerin gelecekte birbirleriyle haberleşebileceği varsayılarak üretim yapma yoluna gidiyorlar. Evet, belki şu anda bunu tam olarak yapamıyorlar ama tasarımlar bir gün bu özelliğin kullanılabileceği varsayılarak yapılıyor ve giderek mükemmelleşiyor. İşte bazı endüstri 4.0 örnekleri:
Lojistik
Endüstri 4.0 lojistikte ve tedarik zinciri yönetiminde büyük kolaylıklar sağlayacak. Depoları ve rafları robotlar yönetecek ve bu robotlar kendi aralarında haberleşebilecekler. Robotlardan alınan bilgiye göre de üretim optimize edilebilecek. Raf düzenleri en verimli şekilde tutularak yerden ve zamandan kazanç sağlanabilecek. Envarter durumu ve sevkiyat planları hava durumu, yol durumu, trafik sıkışıklığı, doğal afetler gibi veriler yorumlanarak yapılacak.
İnşaat
İnşaat sahalarındaki verimlilik son 20-30 yılda iyice durağanlaşırken robot teknolojisinin bu endüstriye yeni bir soluk getirmesi bekleniyor. Duvar örme, karıştırma ve taşıma gibi işlemlerin robotlar tarafından yapılabileceği ön görülüyor. Hatta prefabrik bir evin tamamının 3 boyutlu yazıcılar ile yapımının denemeleri yapılıyor.
Toplu taşıma
“Akıllı şehirler” terimi son yıllarda çok popüler. Akıllı şehirler yaratarak bu şehirde yaşayan kişilerin hayatını kolaylaştırmak birinci amaç. İkincisi sensörler ve kameralar vasıtasıyla güvenliği sağlamak. Akıllı şehirlerde sürücüsüz metrolar, otobüsler, taksiler görmemiz çok olası. Bunların rotasını ve ne zaman durakta olabileceğini an be an izlememiz de mümkün. (Kaldı ki bu özellik kullanılmaya başlandı bile)
Üretim
Endüstri 4.0’ın en çok etkileyeceği alan. Artık üretim tesislerinde hiç insan görmeyebiliriz. Tüm montaj, üretim, bakım, test işlemleri makineler vasıtasıyla yapılacak. Üretimde inanılmaz bir verimlilik bekleniyor. Bu da ürün maliyetini ve satış fiyatını düşürebilir olasılığı da uzun süredir konuşuluyor. Makineler topladıkları datalar doğrultusunda üretim yapacaklar ve hatta bakım zamanlarının geldiğini de sinyalleyebilecekler. Böylelikle daha az kesintiyle daha verimli bir üretim sağlanabilmiş olacak.
Servis işleri
Herhangi bir ürün arızasında servis elemanlarının ürüne uzaktan müdahalesi sağlanabilecek. Sensörlerden alınan veriler doğrultusunda uzaktan teşhis daha kolay yapılabilecek. Bakım ve onarım operasyonlarının verimi artırılacak.
İnsan güvenliği
Nesnelerin interneti ve büyük veri analizi birleştirilerek çalışanların fabrikadaki güvenlikleri artırılabilir. Yaralanmalar ve hastalık oranları, kısa ve uzun süreli devamsızlıklar, araç kazaları ve günlük operasyonlar sırasında maddi hasar veya kayıp gibi göstergeleri (KPI) izlenerek çalışanların güvenli bir bölgede çalışması sağlanacak.
Örnekler daha da çoğaltılabilir. Gerçek şu ki endüstri 4.0 önümüzdeki yıllarda hayatımızın içerisine daha da girecek ve ayrılmaz bir parçası olacak.
