Elektrik Pano Tipleri ve Özellikleri: Teknik Analiz!

Elektrik panosu, elektrik akımını çeşitli devrelere dağıtan bir elektrik besleme sisteminin ana kaynağıdır. Başlıca işlevi, elektrik gücünü ortak bir muhafaza içindeki yardımcı devrelere bölmektir. Genel elektrik sistemini güvenli ve emniyetli bir şekilde tutar, bu da kısa devre veya yangın kazası riskini önlemeye yardımcı olur.

Bu nedenle, ana panelden farklı tali panellere veya devrelere büyük miktarda güç aktarımı yapan bir endüstride en yaygın ve en çok kullanılan ürünlerden biridir. Binaların elektrik sisteminin kalbidir.

Örneğin, NEC’nin (National Electrical Code) tanımına göre ise bir pano aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır:

• Aydınlatmayı, ısıyı, güç devrelerini kontrol eder.
• Bir kabin veya kofra içine yerleştirilir.
• Sıva üstü veya sıva altı olarak konumlandırılabilir.
• Önden erişilebilir. (yeni nesil panolar arkadan erişime de uygundur)

Elektrik panoları elektrik akışını bir veya birden fazla kaynaktan, farklı bölümlere veya yüklere yönlendirmek ve kontrol etmek için tasarlanırlar. Nerelerde kullanıldıklarını anlayabilmemiz için elektriğin santralde üretildikten sonra evimize kadar olan yolculuğuna bakalım:

Görüldüğü gibi enerji “son kullanıcı” kısmına gelene kadar uzun bir yoldan geçiyor. Elektriğin santralde üretildikten evimizdeki prize varana kadar olan yolculuğunun her noktasında elektrik panolarına rastlamak mümkün. Evimizdeki sigorta kutusu, apartmanımızdaki girişte sayaçların olduğu metal muhafaza, endüstriyel tesislerde tüm tesisi kontrol eden kontrol odasındaki metal kabinler… Bunların hepsini bir elektrik panosu olarak niteleyebiliriz.

Bu nedenle “Elektrik Panosu Nedir?” diye sorulduğunda herkesin kafasında farklı bir imge belirmesi muhtemeldir. İnşaat ağırlıklı iş yapan bir firma için bir pano ana ve tali dağıtım panosu, endüstriyel iş yapan bir firma için ise motor kontrol panosu manasına geliyor olabilir.

Basit bir elektrik panosu şu parçalardan oluşur:

• Pano gövdesi.
• Taban sacı.
• Taban sacı üzerine din rayı vasıtasıyla oturtulmuş şalt malzemeler veya otomasyon malzemeleri.
• Hattın çekilmesine yardımcı olan klemens, kablo kanalı, kablo rakoru gibi sarf malzemeler.
• Baralar veya kablolar.
• Ön kapaklar ve kapı kilidi.

Tabii ki bu parçalar pano tipine göre değişkenlik gösterecektir. Şimdi de biraz pano tiplerine göz atalım.

Elektrik Pano Tipleri

Elektrik panosu çeşitleri ve özellikleri şunlardır:

1. Ana Dağıtım Panosu (ADP)

Bir tesisin girişindeki ana dağıtım üssüdür. Çok sayıda devre kesici ve koruma elemanları bulunur. Bir binaya enerji ilk ana dağıtım panosu aracılığıyla giriş yapar. Bu nedenle yüksek amperli elemanlar ADP üzerindedir. ADP, enerjinin girişini ve çıkışını kontrol etmek, korumak ve düzenlemek için kullanılır. Bu panolar, bir binanın veya tesisin ana elektrik odasında bulunur ve genellikle enerji dağıtımının merkezi kontrol noktalarından biridir.

2. Tali Dağıtım Panosu

Ana dağıtım panosu çıkışına bağlanan, binanın katlarında ve çeşitli bölgelerinde konumlandırılan, daha küçük dağıtım panolarıdır. Binadaki yüklerin tüm girişleri bu panodadır. Ana dağıtım panolarına göre düşük akımlı cihazlar bulunur. Boyutları da ana dağıtım panolarına oranla daha küçüktür.

3. Sigorta Kutusu

Evlerde bulunan sigortaların ve kaçak akım anahtarlarının bulunduğu küçük kutudur. Bir pano olarak nitelendirilebilir. Bazen plastik bazen de metal bir gövdeye sahiptir. Sıva altı ve sıva üstü olarak montajlanabilir. Tali dağıtım panolarından gelen enerji sigorta kutusuna buradan da aydınlatma ve prizlere gider.

4. Kompanzasyon Panosu

Reaktif güç kompanzasyonu için üretilen içerisinde kondansatör gruplarının, harmonik reaktörlerin, kontaktörlerin, koruma elemanlarının, reaktif rölenin bulunduğu özel bir panodur. Güç faktörünün kontrolü amacıyla kullanılır. Endüstriyel uygulamalarda rastlamanız daha büyük olasılıktır.

5. MCC Panosu

Motor gruplarının kontrol edildiği endüstriyel tipteki panolardır. Endüstriyel tesislerde kullanılır ve motor kontrol merkezi olarak görev yapar. MCC panosu, bir veya birden fazla motoru kontrol etmek, korumak, izlemek ve dağıtmak için gerekli olan elektrik devreleri ve bileşenleri içerir. Bu panolar, endüstriyel tesislerdeki motorlu ekipmanların güvenli ve etkili bir şekilde çalışmasını sağlamak amacıyla tasarlanmıştır.

6. Sayaç Panosu

Bina girişinde elektrik sayaçlarının olduğu panodur. Ana dağıtım ve tali dağıtım panolarının yanında sayaç panoları da ayrı olarak yapılır. Binaya ait tüm elektrik sayaçları bu pano üzerinde toplanır.

7. Makine Panosu

Jeneratör, kompresör, yangın sistemi gibi makinelerin kendine has panoları olur. Nasıl bir binanın girişinde pano varsa makinelerin girişinde de küçük bir pano bulunur. Makineyi kontrol eder. Makinenin tipine göre farklı boyutlarda ve renklerde olabilir.

8. Şantiye Panosu

İnşaatlarda geçici olarak kullanılan, şantiyenin elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılan panolardır. Şantiye bitince kaldırılır. Geçici bir panodur.

9. PLC veya Otomasyon Panosu

PLC devrelerinde ve endüstriyel otomasyon uygulamalarında kullanılan ve çeşitli kontrol ve kumanda fonksiyonlarını yerine getiren pano tipidir. Endüstriyel tesislerde üretim süreçlerini daha etkili bir şekilde yönetmek ve kontrol etmek için kullanılır. Bu sistemler sayesinde süreçler daha otomatik hale gelir, verimlilik artar ve insan müdahalesi azalır. Bu, endüstriyel otomasyonun önemli bileşenleridir ve birçok endüstriyel sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır.

10. Transfer Panosu

Jeneratör uygulamalarında şebeke ve jeneratör arası geçişi sağlayan panodur. Kontaktörler veya şalterler kullanılarak tasarlanabilir.

11. Senkronizasyon Panosu

Jeneratörler aynı anda çalışmalı ve yükleri senkronize bir şekilde beslemeliyse bir senkron pano üretilir.

12. Orta Gerilim Panolar

Genelde kesici ağırlıklı elemanlar bulunan, ana dağıtım panoları ve iletim hatları arasındaki geçişi sağlayan koruma ve kontrol panolarıdır. Yüksek akımları taşırlar.

Kaynak