Elektrik devresi elemanları ve görevleri
Elektrik devreleri cep telefonlarımızda, bilgisayarlarımızda, kullandığımız tüm elektriksel ekipmanlarda mevcut. Hepimiz çevremizdeki bu basit devrelere bağımlıyız. Bu nedenle elektrik devresinin ne olduğunu, özelliklerini, elamanlarını ve görevlerini bilmeniz iyi olur diye düşünüyoruz. Hemen başlayalım. Elektrik devresini tanımlayalım.
İçindekiler
Elektrik devresi nedir?
Elektrik devresi, elektrik akımının aktığı ve üzerinde elektrik bileşenlerinin olduğu bir yoldur. Basit bir elektrik devresi bataryalar (piller), dirençler, anahtarlar veya iletkenlerden oluşur.
Bir elektrik devresinde elektronlar bir iletken (çoğunlukla bakır bir kablo) içinde kapalı bir yolda akar. İletken kendisine izin verildiği sürece, elektronlar atomlar arasında kaymaktadır ancak hiçbir zaman iletkenden ayrılmamaktadır.
Ancak, bu iletken kabloyu bir pile bağladığımızda, serbest elektronlar pilin artı ucuna doğru hareket eder. Bu itme kuvvetine Elektromotor kuvveti (EMK) denir. EMK, volt olarak ifade edilir ve genellikle, gerilim olarak adlandırılır. Bu gerilimin bir sonucu olarak, bir elektron hareketi gerçekleşir. Bu hareket, elektron akımı veya elektrik akımı olarak bilinir. Bakır kablo ile gerilim kaynağı arasında bir ampermetre bağlayarak akımı ölçebiliriz.
Tam bir devre hiç bitmeyen bir elektron döngüsüdür. Bir iletken ile devreyi örer ve devre elemanlarının hepsini bağlayıp kapalı bir döngü oluşturursak, elektronların sürekli akabileceği bir yol oluştur. Bu, bir devrenin ana konseptidir.
Elektrik devresi özellikleri
Elektrik devresinin temel özellikleri şunlardır:
- Devre her zaman kapalı bir yoldur.
- Bir devrede her zaman bir enerji bulunur.
- Akım akış yönü, pozitif uçtan kaynağın negatif ucuna doğrudur.
- Elektron akışının yönü, negatif uçtan kaynağın pozitif ucuna doğrudur.
Elektrik devresi elemanları ve görevleri
Elektrik devresi elemanları ve görevleri şunlardır:
İletkenler
Elektrik devresindeki iletkenler yalıtımlı bakır tellerdir. Elektriğin aktığı yolu açarlar.
İletkenin bir ucu akımı güç kaynağından (pilden) yüke bağlar. Diğer ucu, yükü tekrar güç kaynağına bağlar. İletkenin yalıtılmış olmasının sebebi insanları elektrik çarpmasına karşı korumaktır.
Anahtar
Elektrik devresindeki anahtar devreyi kapatabileceğiniz veya açabileceğiniz küçük bir devre elemanıdır.
Anahtar kapatıldığında, devre kapatılır ve elektrik akışı başlar. Anahtar açıldığında ise devre açılır ve elektrik akışı durur. Anahtarlar basmalı veya çevirmeli şekillerde olabilir.
Direnç
Elektrik devresindeki direnç, devre kapalı durumdayken ona atalet gösteren yanan küçük bir ampul, zil veya kornadır.
Yük olarak da bilinir. Her devrenin elektron akışına karşı bir direnci vardır. Bir devrede üretilen elektrik enerjisi ısı, ışık veya manyetizma gibi başka bir enerji biçimine dönüştürüldüğünde bir yük oluşur.
Pil (Batarya)
Elektrik devresindeki bir pil devrenin güç kaynağıdır. Pil olmadan elektronların akışı mümkün olmaz.
Pilin iki ucu vardır. Bu uçlar iki iletken için bağlantı noktalarıdır. Bir uç artı işaretiyle (+) ve diğeri eksi işaretiyle (–) işaretlenmiştir. Bu iki işarete polarite işaretleri denir. Elektronlar pilin pozitif ucundan negatif ucuna doğru akar. Birden fazla pil bir araya getirilerek daha fazla güç elde edilebilir.
Elektrik devresi sembolleri
Devre şeması için yüzlerce simge vardır. Bazı temel semboller şöyledir:
