Elektrik arkı ile ilgili 12 faydalı bilgi
Elektrik arkı nedir?
Elektrik arkı, iki iletken arasında oluşan elektrik akımının havadaki iyonize edici gazları iyonize etmesi sonucunda ortaya çıkan bir elektrik patlamasıdır.
Ark parlamalarında çok yüksek sıcaklıklar ortaya çıkar ve yüksek basınç noktaları oluşur. Ark anında elektrik akımı normal yolunu izlemek yerine havadaki boşlukları kullanarak devreyi tamamlamaya ya da toprağa ulaşmaya çalışır. Bu durumda da havada bir ateş patlaması gözlenir. Bu ateş hattının içerisinde kalan canlılar ve ekipmanlar ciddi zarar görebilir.
Elektrik arkının yıkıcı etkisini aşağıdaki videoda net olarak görebilirsiniz. Videoda bir cansız model kullanılarak ark hatası simule edilmiş.
Elektrik arkı ile ilgili ilginç bilgiler
- Elektriksel ark çoğunlukla şu sebeplerle oluşur: İnsan hatası, kirlenme ve toz, elektrik panosuna giren hayvanlar, nem, ekipman hatası, paslanma ve yanlış montaj
- OHSA ve NFPA verilerine göre Amerika’da her yıl 30.000 ark kazası yaşanmaktadır. Bunların 3000 tanesi ciddi yanıklar oluşturan kazalardır. 300 adedi ise maalesef ölümle sonuçlanmaktadır.
- Ark kazalarının %25’i operatör panodan uzaktayken, %10’u operatör kapısı kapalı bir pano yakınındayken, %65’i operatör kapısı açık bir panoda çalışıyorken meydana gelir.
- 60 cm uzaklıkta, 20 kA’lik bir ark hatasına maruz kalmış birisi yaklaşık 225 kg’lık bir kuvvete maruz kalmış gibi olur.
- Ark hatası sonucu oluşan basınç 3 metre çapında bir alana kadar yayılabilir.
- Ark hatası sonucu oluşan sıcaklık 20.000 derecelere ulaşabilir. Bu sıcaklık Güneş’in yüzey sıcaklığından (6000 derece) bile fazladır.
- Ark hatası sırasındaki patlamanın sesi 160 desibel seviyelerine çıkabilir. Yakın mesafedeki bir silah patlaması 120 desibel civarındadır.
- Ark hatası sonucu ekipmanlardan kopan parçaların hızı 1600 km/saat hıza kadar çıkabilir.
- Ark hatası yaşlanan ekipmanlarda ve panolarda daha fazla meydana gelir.
- Sektörde ark kıvılcımının etkisini azaltan ark koruma cihazları bulunmaktadır. Bu cihazların kullanımı özellikle Kuzey ülkelerinde bir zorunluluktur. Herhangi bir kişi tesisinde ark koruma cihazı bulunmayan bir işletmeye girmeme hakkına sahiptir.
- Ark hatası fenomeninin ilk önce Sir Humphry Davy tarafından Doğal Felsefe, Kimya ve Sanat Dergisi’nde yayınlanan 1801 makalesinde tanımlandığına inanılıyor.
- Ark hatasının etkilerinden korunmak için üretilmiş özel elbiseler satılmaktadır. Özellikle orta gerilim ve yüksek gerilim sahalarında bu özel kıyafetler giyilmelidir.
