Bilimin Özellikleri Nelerdir? 8 Farklı Maddede Topladık!

“Bilim” kelimesi muhtemelen birçok farklı resmi akla getirir. Kalın bir ders kitabı, beyaz laboratuvar önlükleri, mikroskoplar, teleskopla göğe bakan gökbilimciler, yağmur ormanlarında araştırma yapan doğa bilimciler, Einstein’ın kara tahtaya çizdiği denklemleri, uzay mekiklerinin fırlatılması vs. Bu görüntülerin hepsi bilimin farklı bir yönünü yansıtır, ancak hiçbiri tam bir resim sunmaz. Çünkü bilimin birçok farklı yönü ve onu niteleyen birçok özelliği vardır.
Öncelikle bilimin kelime anlamına bakalım:
Bilim; gözlemlenen olgudan mantıksal çıkarım yöntemiyle doğrulanabilir sonuçlar elde ederek düşünme yöntemidir. Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgiler topluluğudur. Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma sürecidir.
Bilim hem bir bilgi birikimi, hem de bir süreçtir. Bilim bazen bir ders kitabında listelenen sıkıcı tanımlamalardan ibaretmiş gibi görünebilir ancak bu hikâyenin sadece küçük bir kısmıdır. En önemlisi, doğal dünyanın gerçeklerini anlayabilmemiz için bize izin veren bir keşif sürecidir. Heyecan verici bir deneyimdir. Bilim, evrende ne olduğunu ve bugün bu şeylerin nasıl yürüdüğünü, geçmişte nasıl çalıştıklarını ve gelecekte nasıl çalışacaklarını keşfetmenin bir yoludur. Bilim adamları, daha önce kimsenin göremediği bir şeyi görme ya da çözme heyecanı ile motive olurlar.
Oldukça heyecan verici olan ve insanlığın ufkunu açan bilimin özelliklerine de şöyle bir göz atalım.
Bilimin Özellikleri
Bilimin temel özellikleri şunlardır:
1.Bilim gözlenebilir olgulara dayanır
Bilim gözlenebilir yapılıdır. Hiçbir hipotez ve teori gözlem ya da deney sonuçlarına dayanılarak kanıtlanmadıkça doğru kabul edilemez. Bilim kendiliğinden doğru sayılan, ya da tanım gereğince doğru olan önermelerle uğraşamaz. Bilimsel bilgi, kişisel görüşlerden bağımsızdır. Gözlemlere ve deneylere dayanır. Tek bir kişiye ait olan, kimseyle paylaşılmayan görüşler bilimsel değildir.
2.Bilim mantığa dayanır
Bilim çalışması mutlaka belli bir mantığa dayanır. Araştırma sonuçlarının kendi içerisinde tutarlı olması gerekir. Bilim, ulaştığı sonuçların her türlü çelişkiden uzak, kendi içinde tutarlı olmasını ister. Birbiriyle çelişen iki önermeyi doğru kabul etmez.
3.Bilim gelişime açıktır
Bilim, eleştiricidir, durağan değildir, süreklidir ve gelişime açıktır. Bilim, ne denli akla uygun görünürse görünsün, her sav ya da teori karşısında, hatta bu sav veya teori yerleşmiş, herkesçe kabul edilmiş olsa bile, eleştirici tutumu elden bırakmaz. Sürekli yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda başka araştırmalar doğar ve yeni bilim alanları ortaya çıkar. Gelecekteki araştırmalar için yeni sorulara yol açar. Bilim asla “bitmez”. Bilimsel bilgi güvenilirdir ancak mutlak değişmez de değildir. Akıl ve deney yoluyla değiştirilip güncellenebilir.
4.Bilim tarafsızdır ve denetlenebilir
Bilim herkese açıktır, tarafsızdır ve herkes tarafından denetlenebilir. Bilim etik olarak tarafsızdır. Sadece bilgi arar. Bu bilginin nasıl kullanılacağı toplumsal değerler tarafından belirlenir. Küresel bir insan çabasıdır. Dünyanın her yerinden insanlar bilim sürecine katılır. İsteyen her kişi ya da kurum bilimsel çalışma yapabilir. İlgilendiği konular çok çeşitlidir ve sınırsızdır. Bilimin denetim sürecinde, yanlış olduğu anlaşılan bilgiler kendiliğinden ayıklanır; yerine yenisi konulur. Ayrıca bilim sistemlidir ve varsayımlara dayanır. Varsayımların ardından yoğun bir araştırma, gözlemleme ve deneyimleme süreci gerektirir.
5.Bilim objektiftir
Bilimsel bilgi nesneldir. Basit nesnellik, gerçekleri istenildiği gibi değil, oldukları gibi görme ve kabul etme yeteneği anlamına gelir. Objektif olmak için kişinin kendi önyargılarına, inançlarına, isteklerine, değerlerine ve tercihlerine karşı korunması gerekir. Nesnellik, kişinin her türlü öznel düşünce ve önyargıyı bir kenara bırakmasını gerektirir.
6.Bilim sistematiktir
Bilimsel bir araştırma, incelenen problemle ilgili gerçeklerin toplanması ve analizi için belirli bir sıralı prosedürü, organize bir araştırma planını veya tasarımını benimser. Genel olarak, bu plan birkaç bilimsel adımı içerir: hipotezin oluşturulması, gerçeklerin toplanması, gerçeklerin analizi (sınıflandırma, kodlama ve tablolama), bilimsel genelleme ve tahmin. Bilimsel bilgi, öngörülen koşullar altında bir kez değil, tekrar tekrar gerçekleşmelidir. Her yerde ve her zaman belirtilen koşullar altında tekrarlanabilir. Sıradan anılara dayanan sonuçlar çok güvenilir değildir.
7.Bilim doğruluktur
Bilimsel bilgi kesindir. Bir doktor, sıradan bir insan gibi, hastanın ateşi hafif veya çok yüksek demeyecek, ancak termometre yardımıyla ölçüm yaptıktan sonra hastanın 38 derece ateşi olduğunu söyleyecektir.
Doğruluk, basitçe, bir ifadenin doğruluğu anlamına gelir ve nesneleri asılsız sonuçlara atlamadan oldukları gibi kesin kelimelerle tanımlar.
8.Bilim kontrollüdür
Tüm bilimsel araştırma çalışmaları genellikle kontrollü bir ortamda incelenir. Bu, belirli değişkenlerin bilinmesine izin verir, çünkü bu değişkenlerin bilgisi, söz konusu araştırma çalışmasının tekrarlanmasını kolaylaştırır. Araştırmayı sürdürmek isteyen bir kişinin bunu yapabilmesi ve çok benzer bir sonuca ulaşabilmesi için kontrol edilen tüm değişkenlerin bilinmesi gerekir.