Benjamin Franklin’in hayatı ve buluşları
Amerika doğumlu Benjamin Franklin; bilim, elektrik, gazetecilik, diplomatlık, girişimcilik, politika, felsefe gibi birçok alanda çeşitli başarılara imza atmış tarihteki önemli isimlerden birisidir.
Benjamin Franklin, 17 Ocak 1706’da Boston, Massachusetts’te dünyaya geldi. Babası İngiltere’den Amerika kolonilerine taşınan bir sabun ve mum üreticisiydi. Franklin on çocuklu bir ailenin sekizinci çocuğu olarak doğdu.
Franklin 10 yaşına kadar okuyabildi. Bunun sebebi ailesinin eğitim masraflarını karşılayamamasıydı. Fakat dünyada olup bitene karşı olan ilgisi onu çok fazla araştırmaya ve kitap okumaya itti. Babasıyla beraber çalışmaya başladı fakat her boş anında kitap okuyarak kendisini geliştirdi. Daha sonra Amerika’daki kolonilerin ilk gazetesi olan New England Courant’ta abisine çırak oldu.
Franklin 16 yaşına geldiğinde gazetede Silence Dogood takma adıyla yazılar yazmaya başladı.17 yaşında Philedephia’ya kaçtı ve burada yazmaya devam etti. 1724’ün sonlarında da Londra’ya gitti ve burada baskı işiyle uğraşmaya devam etti.
Tekrardan Philedephia’ya döndükten sonra yalnızca 23 yaşında kendi gazetesi olan Philedephia Gazetesi’ni çıkarmaya başladı. Buradaki başarılarından sonra maddi olarak kendini güvene almıştı ve yeni alanlar üzerinde çalışmalar yapmaya başladı. Sürekli okumaya devam eden Franklin, kendisini bilimsel ve teknoloji konularında geliştirdi.
Franklin birçok buluşa imza attı. Bu buluşların hiçbirinin patentini almadı ve bu buluşlar üzerine çalışmak isteyen kişilerden herhangi bir istekte bulunmadı. Fikirlerinden para kazanmak isteyenlere engel olmadı.
Bifokal gözlük
Franklin hayatının çoğu bölümünde gözlük kullanıyordu. Bu sebeple kendini sınırlandırılmış hissediyordu. Okumak için kullandığı herhangi bir gözlükle daha uzaklara baktığında görüntü bulanıklaşıyordu. Bunun için 1739’da 33 yaşında bifokal gözlükleri icat etti. Bifokal gözlükler uzak ve yakın olmak üzere iki odak noktası bulunan camlardan oluşmaktadır. Bu gözlükler uzak ve yakın gözlüğü aynı anda kullanma imkanı sağlar.
Franklin sobası
Bilim hakkındaki okumalarından ısı hakkında çok fazla şey öğrenme imkanı buldu. Isı değişim ısı geri kazanımı konseptini kullanarak sobayı yeniden tasarladı. Bu yeni tasarımı sayesinde odasını eskiye göre 2 kat fazla ısıtabiliyordu.
Elektrik alanındaki birçok çalışması sayesinde kendisinden sonraki bilim adamlarına elektriğin nasıl kullanılabileceği konusunda ilham kaynağı oldu. Franklin elektriğin depolanabileceğini ve bir yerden başka bir yere iletilebileceği kanıtlandı. Bugün kullandığımız birçok elektrik aletin temelini oluşturan fikirleri ortaya attı.
Benjamin Franklin elektrikte kullandığımız artı ve eksi uçları keşfetti ve elektrik yükünün korunumu yasasını ortaya attı. Bu yasaya göre doğadaki pozitif ve negatif şarjların daima dengede olduğunu ileri sürdü. Kendisinden tam 150 sene sonra JJ Thompson elektronu keşfetti ve elektron akımını açıkladı.
Franklin ayrıca elektrik yükünün yaratılamayacağını, sadece toplanabileceğini ortaya atan ilk kişidir. Bu aynı zamanda Elektrik yükünün korunması kanunudur ve temel bir fizik yasasıdır.
Franklin şimşek yada yıldırımın da bir elektrik akımı olduğunu söylemiştir ve yeryüzü ile gökyüzü arasındaki kutupların dengelenmesi sonucu meydana geldiğini belirtmiştir.
Daha önceden ortaya attığı paratoner teorisini kanıtlamak için bir deney gerçekleştirdi. Uçurtmaya bağladığı bir leyden şişesini elektrikle yüklemeyi başardı. Günümüzde bile halen Benjamin Franklin’in geliştirmiş olduğu paratonerleri kullanıyoruz. Diğer buluşlarında olduğu gibi bu buluşunu da patentlemedi. Onun sayesinde birçok yerde binalarımızı şimşeklerden korumak için paratoner kullanıyoruz.
Franklin fırtınaları ve rüzgarları gözlemleyerek fırtınaların her zaman hakim rüzgar yönünde gitmediğini keşfetti. Bu, meteorolojinin bilimsel disiplininin gelişiminde önemli bir keşifti.
Benjamin Franklin, 17 Nisan 1790’da 84 yaşında bir akciğer iltihabı yüzünden öldü. Franklin, bilime inanılmaz önemli katkılarda bulunmuş ve kendinden sonraki gelen bilim adamlarına ilham kaynağı olmuştur. Bugün Franklin’in onuruna verilen Benjamin Franklin Madalyası, bilimdeki en prestijli ödüllerden biridir. Kazananlar arasında Alexander Graham Bell, Marie ve Pierre Curie, Albert Einstein ve Stephen Hawking gibi çok önemli bilim adamları yer almaktadır.
