Akım ve Gerilim Nedir? | Elektrikte Temel Kavramlar

Bazen karıştırılıp birbirleri yerine kullanılsalar da akım ve gerilim kavramları birbirinden oldukça farklıdır. Bu nedenle akım ve gerilim terimlerinin anlamları tarafından bilinmelidir diye düşünüyoruz. Elektrik biliminin en temel terimlerinden ikisi olan akım ve gerilim kavramlarına hep beraber göz atalım.

Akım Nedir?

Bir iletken içerisinden serbest elektron miktarına “akım” denir. Ölçü birimi “Amper”dir. “I” harfi ile gösterilir. Devreye seri olarak bağlanan ampermetre ile ölçülür.

Elektrik akımı için çeşitli farklı tanımlamalar da yapılabilir:

• Bir noktadan birim zamanda geçen net yük miktarına “akım” denir.
• Potansiyel fark etkisi sonucunda iletken bir madde üzerinden elektrik yüklerinin hareketine “akım” denir.
• Bir iletkenin içerisinden birim zamanda geçen elektron sayısına “akım” denir.
• Yüksek potansiyelli bir noktadan düşük potansiyelli bir noktaya akan yük akışına “akım” denir.

Gerilim Nedir?

Bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farka gerilim denir. Ölçü birimi “Volt” tur. “V” veya “E” harfi ile gösterilir. Devreye paralel olarak bağlanan voltmetre ile ölçülür.

(Ohm Kanunu‘nda gerilim elektromotor kuvveti olarak tanımlandığından E olarak da gösterilir. Çok fazlı istemlerde fazlar arası U ve faz-nötr arası V ile gösterilir.)

Gerilim, yani voltaj için de farklı tanımlamalar yapabiliriz:

• Elektronları hareket ettiren kuvvete “gerilim” denir.
• İki nokta arasındaki birim yükü hareket ettirmek için gerekli olan enerjiye “gerilim” denir.

Akım ve gerilimi zihninizde şöyle canlandırabilirsiniz..

Aşağıdaki basit DC devreyi inceleyelim. Lambanın yandığını görüyorsunuz. Bu devredeki “gerilim” pilin uçları arasında oluşan potansiyel farktır. Bu potansiyel fark elektronları harekete geçirir yani akımı lambaya doğru iter. Sonucunda da lamba yanar ve akım tekrar pile geri döner. Burada potansiyel fark sonucu oluşan ve lambayı yakan etki “akım” dır.

Akım ve Gerilimin Seviyeleri Hakkında Bazı Bilgiler

• 30mA’den büyük akımlar insan hayatı için çok tehlikelidir. Bu yüzden kaçak akım koruma rölelerinin insan hayatını korumak için kullanılan tipleri 30mA civarında kaçaklarda koruma yaparlar.
• 200mA’in üzerinde hayati fonksiyonlar yitirilir.
• Piller yaklaşık 1,5 V’tur. (DC)
• Otomobil aküsü 12 V’tur. (DC)
• Evlerde kullanılan elektrik 230 V’tur. /Amerika, Kanada gibi ülkelerde 110V’tur. (AC)
• Yüksek gerilim elektrik direklerinde 35000V’un üzerinde gerilim vardır.