Akım korumalı priz nedir | Akım korumalı priz ne işe yarar
Akım korumalı priz nedir?
Akım korumalı priz elektronik ve elektriksel cihazları yüksek gerilimden ve yüksek akımdan koruyan özel tipte üretilmiş bir priz tipidir. Akım ve gerilim birbirlerinin bileşkesi olduklarından gerilim korumalı priz olarak da adlandırılabilir.
Akım korumalı priz ne işe yarar?
Gerilim dalgalanmaları ülkemizde sıkça yaşanan şebeke problemlerinin başında gelir. Özellikle evlerde gerilimin düşmesi çok ciddi bir problem olmasa da gerilim yükselmesi ve dolayısıyla akımın yükselmesi evde kullanılan cihazlar için ciddi problemlere yol açar. Her cihazın çalışması gereken bir nominal gerilim ve akım aralığı vardır. Bu aralık aşılırsa cihazlar doğru çalışmayabilir, geçici olarak arızalanabilir veya tamamen kullanılmaz hale gelir.
Peki bu gerilim ve akım yükselmesi nasıl olur?
- Cihazların çalışma karakteristiklerinden dolayı olabilir.
- Şebekedeki bir ani tutarsızlık dolayısıyla yükselebilir. (örneğin şebekeye bağlı diğer yüklerin gerilim düşümüne uğraması başka bir yerde gerilim yükselmesine sebebiyet verebilir.)
- Binaya veya binanın yakınlarına yıldırım düşebilir. Bu da binadaki tesisatın akım ve gerilim seviyesini arttırır.
İşte akım korumalı prizler bu gibi durumlarda cihazlarınızı yüksek gerilimden dolayısıyla yüksek akımdan korurlar. Unutulmamalıdır ki bu prizler görevini sadece aşırı koşullarda yaparlar. Akım ve gerilim düştüğünde koruma özellikleri veya UPS ve voltaj regülatörleri gibi gerilimi belli seviyede sınırlama gibi özellikleri yoktur. Akım yükselmelerinde veya kısa süreli ani gerilim yükselmelerinde görevlerini yaparlar.
Akım korumalı prizin çalışma prensibi nasıldır?
Bu cihazların içerisinde varistörler vardır. Varistör nominal gerilim koşullarında neredeyse hiç akım çekmeyen ancak gerilim değeri çalışma voltajını geçtiğinde direnci hızlı bir şekilde düşerek akım çekmeye başlayan bir devre elemanıdır. İşte bu tip prizlerde kullanılan varistörler ani gerilim darbelerinde gerilimi süzerek akımın yükselmesini engeller.
Bazı akım korumalı prizlerde de küçük bir otomatik elektrik sigortası vardır. Otomatik sigortalar da sürekli aşırı akım durumunda görev yapar ve devreyi kestirir.
Akım korumalı priz ve yıldırım ilişkisi
Varistörlerin gelişmişine “parafudr” denir. Parafudrlar yıldırım koruma cihazlarıdır ve elektrik panolarında konumlandırılırlar. Binanıza yıldırım düştüğünde akım korumalı prizim var birşey olmaz diye düşünürseniz büyük yanılgıya düşersiniz. Yıldırım çok yüksek akımlar içerir ve kimi zaman parafudrlar bile etkisini sönümlemekte yetersiz kalır. Yıldırımın etkisini sönümlemek için en etkilisi akım koruma prizi ve parafudru beraber kullanmaktır. Şöyle örnekleyebiliriz:
Yıldırım-parafudr-akım korumalı priz ilişkisi 100km/saat hızla giden arabanızın hızını ilk frende 20 km/saat’e ikinci frende 0 km saate düşürmeniz gibidir. Parafudr 1.fren, akım korumalı priz 2.frendir.
Akım korumalı priz çeşitleri
- 3’lü, 4’lü, 5’li gibi çoklu girişliler: Kaç tane çıkış istediğinize göre uygun modeli seçebilirsiniz.
- Zaman ayarlı modeller: İçerisinde bir zaman saati mevcuttur. Ayarladığınız süre sonunda çıkışı keser.
- USB port içerenler: Cep telefonu, ipad gibi cihazlarınızı şarj edebilirsiniz.
- Akıllı modeller: Cep telefonundan prizi kontrol edebilirsiniz.
Akım korumalı priz alırken nelere dikkat edilmelidir?
- Fiyat: Akım korumalı prizler normal prizlere göre pahalı olur. Fiyatlarını kıyaslarken göz önünde bulundurun. Çok ucuza bir akım prizi bulmuşsanız aşağıdaki özelliklerin olup olmadığını veya derecelerini kontrol edin.
- Kasası: Dış kasasının dayanıklı olmasına özen gösterin. Özellikle çoklu prizlerde aynı anda birden fazla cihaz enerjilendirilebilir. O yüzden kasası ısınacaktır. Kasanın ısı dayanımı mutlaka yüksek olmalıdır. Genelde firmalar kasalarını yangına dayanıklı olarak pazarlarlar. Yangına dayanıklı demek asla yanmaz demek değildir. Isı dayanımı yüksek demektir. Ya da tutuşmaz; ama için için erir demektir. Eridiğinde de zehirli gaz yaymaz.
- Maksimum güç değeri: Üzerinde yazar. Akım korumalı prize maksimum güç değerinin üzerinde bir güçte cihaz bağlamayın.
- Jule değeri: Akım koruma özelliğinin ömrü gibidir. Ne kadar yüksek olursa o kadar iyidir.
- Pik gerilimi: Anlık gerilim yükselmesinin cihazların zarar görmeden maksimum kaç volta çıkabileceğini gösterir. Ne kadar yüksekse o kadar iyidir.
- Led ışıklı modeller: Akım koruması yapıp yapmadığının göstergesidir.
- Özellik ve koruma: Elektromanyetik girişimi engelleyen ve çocuk koruması bulunan modeller opsiyonel olarak tercih edilebilir.
Her cihaz akım korumalı prize bağlanır mı?
Akım korumalı priz nasıl kullanılır derseniz şöyle yanıtlarız:
Elektronik aksamlı bilgisayar, cep telefonu, TV gibi cihazları akım korumalı prizle enerjileyebilirsiniz. Ancak rezistans içeren fırın, ütü, saç kurutma makinesi, tos makinesi gibi cihazları akım koruma prizine bağlamamak mantıklıdır çünkü bu cihazlar rezistanslı yapıları dolayısıyla prizleri yanıltabilir ve sigortaların atmasına sebebiyet verebilir.
