Acil stop butonu nedir? Özellikleri nelerdir?
Bir elektrik veya makine panosunun kapağına baktığınızda orada mantar şeklinde kırmızı renkli bir buton göreceksiniz. Bu ürünün ne olduğunu hiç merak ettiniz mi? Çoğunlukla sarı zemin üzerinde olan bu kırmızı mantar kafalı ürün bir acil stop (durdurma) butonudur. Oldukça geniş bir kullanım alanı olan bu sihirli ürün can ve mal güvenliğimizi sağlayan en önemli parçalardan birisi aslında. “Sonuçta bir buton işte. Ne kadar karmaşık olabilir ki” şeklinde basite indirilemeyecek kadar da önemli bir ürün.
Gelin hep beraber bu ürün hakkında daha fazla bilgi sahibi olalım.
Acil stop butonu nedir?
Acil stop butonu diğer bir ismiyle emergency stop butonu bir elektrik ve makine devresinde kullanılan, üzerine basılıp enerjisi kesildiğinde ilgili ekipmanın çalışmasını durduran ve tüm potansiyel tehlikeleri kapatan bir emniyet kontrol anahtarıdır.
Acil durdurma butonları çevremizdeki her türlü elektrikli makinede bulunur. İmalat yapan operatörlerin görüş alanı içerisinde mutlaka bulunmalıdırlar.
Acil stop butonu ne işe yarar?
Acil stop butonu proseste bir şeylerin yanlış gitmesi veya bir tehlikenin oluşması durumunda, bir operatörün makineyi kolayca durdurabilmesini sağlar.
Bir makineyi başlatmak için operatör “Başlat” düğmesine basar. Böylece röle/kontaktör bobini enerjilenir ve normalde açık olan kontağını kapatır. Ana kontaklardan enerji geçerek makine çalışmaya başlar. Bobin enerjili kaldıkça makine çalışmaya devam eder. Acil stop butonuna basılınca devreyi butonun normalde kapalı kontağı açılır ve bobinin (dolayısıyla makine devresinin) enerjisi kestirilir.
Acil stop butonu özellikleri
Acil stop butonlarının parçalarını tanımak konuyu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir:
Kontak
Devreyi açan veya kapatan iletken kısımdır. Devrenin normal durumda açık olduğu “normalde açık” (NO) veya devrenin normal durumda kapalı olduğu “normalde kapalı” (NC) olarak mevcuttur. Operatörün düğmeye basması kontağın normal durumunu tersine çevirir.
Kontak bloğu
Kontakları tutan kısımdır. Kontaklar bir kontak bloğu arkasına tutturulur.
Operatör/Aktüatör
Cihazın dokunma yoluyla aktive olan kısmıdır.
Çoğu standart, bir acil durdurma butonunun kırmızı renkte olmasını zorunlu kılar. Çoğu zaman da düğmenin sarı bir arka plan üzerinde bulunması gerektiğini söyler. (Bu arka plan ya acil durdurma butonunu sarı bir kutu içerisine takmakla veya acil durdurma butonu etiketi kullanmakla sağlanabilir) Böylelikle diğer cihazlardan daha kolay ayırt edilebilir. Ayrıca buton kafası üzerinde düşük ortam ışığı koşullarında görülmesini sağlamak için farklı renkte döner oklar basılmıştır. Kilitli modelleri de basıldıktan sonra bir anahtar ile kilitlenerek tam koruma sağlarlar.
Stop butonu ve acil stop butonu arasındaki fark nedir?
Stop butonu genellikle start butonunun hemen yanında bulunur ve ikisi aynı boyuttadır. Başlangıç düğmesiyle aynı boyuttadır ve eğer stopa bastıysanız, devre istenirse yeniden başlatılabilsin diye sıfırlanır. Start tuşuna basılarak tekrar çalıştırılabilir. Acil durdurma butonuna basıldığında ise operatör butonu geri çekene kadar devrede hiçbir cihaz çalışmaz.
E-Stop butonu normal butonlardan daha büyük ve oldukça belirgindir. Mantar şeklinde bir buton başlığına sahiptir. Genelde operatörün kolayca görebildiği ve basabileceği bir yerdedir.
Acil stop butonu standartları
EN/IEC 60947-5-5: Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol Bölüm 5-5 Kontrol devresi cihazları ve anahtarlama elemanları – Elektrikli acil durdurma cihazları
EN/IEC 60204-1: Makine güvenliği – Makinelerdeki elektriksel ekipmanlar- Bölüm 1: Genel gereklilikler
EN ISO 13850: Makine güvenliği – Acil durdurma – Tasarım prensipleri
NFPA 79: Endüstriyel makineler için elektrik standartları
Acil stop butonu nasıl bağlanır?
Acil stop butonunun kontaktörlü devrede nasıl kullanıldığı ile ilgili bir örnek bağlantıyı aşağıdaki görselde görebilirsiniz.
